Διάλογος με τον γέροντα Ιωσήφ: «Η προσευχή είναι τέχνη»

```html

Κάθε πιστός άνθρωπος, ανεξάρτητα από την ηλικία και το βαθμό εκκλησιαστικότητας, πεινά και διψά για πνευματική τροφή, την οποία επιδιώκει να λάβει από τα χείλη του δασκάλου. Αλλά πώς να πράξουμε όταν βλέπουμε καθαρά την έλλειψη γέροντων στις μέρες μας;

Κάποιοι μπορεί να απογοητευτούν και να φύγουν από την Εκκλησία. Κάποιοι αρχίζουν να οικοδομούν πνευματική ζωή, βασιζόμενοι στις δικές τους, συχνά λανθασμένες απόψεις. Και μόνο λίγοι, για τους οποίους είναι πραγματικά πολύτιμη η πνευματική ανάπτυξη, θα ακολουθήσουν τη σοφή συμβουλή του αγίου Ιγνατίου (Μπριαντσανίνοφ):

«Υιοθέτησε τις σκέψεις και το πνεύμα των αγίων πατέρων διαβάζοντας τα γραπτά τους. Οι άγιοι πατέρες πέτυχαν τον στόχο - τη σωτηρία. Και εσύ θα πετύχεις αυτόν τον στόχο. Ως ομόφρον και ομόψυχος με τους αγίους πατέρες, θα σωθείς».

Ξεκινάμε μια σειρά δημοσιεύσεων «Διάλογοι με τους αγίους και τους γέροντες». Για να κατανοήσουμε βαθύτερα το πνεύμα της πατερικής κηρύγματος, θα αγγίξουμε την εμπειρία των μεγάλων πνευματικών, εισερχόμενοι σε διάλογο μαζί τους μέσω των έργων τους. Τέτοιες συνομιλίες μέσω βιβλίων και επιστολών, ελπίζουμε, θα γίνουν για εμάς πολύ χρήσιμες και διδακτικές.

Ο πρώτος συνομιλητής μας σε αυτό το μονοπάτι θα είναι ο Όσιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής. Οι οδηγίες του είναι ένας ανεκτίμητος θησαυρός πνευματικής σοφίας για κάθε έναν που αναζητά τον δρόμο του προς τον Χριστό.

Θεολόγος χωρίς θεολογικό πτυχίο

Για τη ζωή του αγιορείτη ασκητή μαθαίνουμε από τον κοντινό του μαθητή - τον γέροντα Εφραίμ Φιλοθεΐτη. Το βιβλίο του «Η ζωή μου με τον γέροντα Ιωσήφ» αποκάλυψε στον κόσμο έναν εξέχοντα ασκητή του 20ού αιώνα - τον μοναχό Ιωσήφ, που έλαβε το προσωνύμιο Ησυχαστής (Σιωπηλός) για την πρόοδό του στην νοερά προσευχή.

Ο αρχιμανδρίτης Εφραίμ σημειώνει ότι ο γέροντας Ιωσήφ από κοσμική άποψη ήταν ολιγογράμματος, έχοντας τελειώσει μόνο δύο τάξεις του δημοτικού σχολείου.

«Ωστόσο», - συνεχίζει ο συγγραφέας, - «ήταν σοφός στα θεία πράγματα, ήταν θεοδίδακτος. Ο γέροντας δεν σπούδασε θεολογία, αλλά ήταν πολύ βαθύς θεολόγος. Το πανεπιστήμιο της ερήμου τον δίδαξε σε αυτό που χρειαζόμαστε περισσότερο - στα ουράνια πράγματα».

Στα 24 του χρόνια ο μελλοντικός πνευματικός μοίρασε την περιουσία του στους φτωχούς και πήγε να ασκηθεί στο Άγιο Όρος. Πνευματικά αυξανόμενος στην προσευχή και την ησυχία, ο Ιωσήφ ο Ησυχαστής αργότερα έγινε ο γενάρχης μιας νέας γενιάς αγιορειτών μοναχών. Οι μαθητές του αναβίωσαν την πνευματική ζωή σε έξι από τα είκοσι αγιορείτικα μοναστήρια και σε πολλές μονές εκτός του Αγίου Όρους.

Ο γέροντας Ιωσήφ άφησε πίσω του πολλές επιστολές προς τα πνευματικά του παιδιά: μοναχούς και λαϊκούς, ιερείς και ηγουμένισσες. Για τον καθένα έβρισκε τις κατάλληλες λέξεις και συμβουλές, που σήμερα είναι συγκεντρωμένες στα βιβλία «Έκφραση μοναχικής εμπειρίας» και «Εμπειρίες Θείας Χάριτος».

Λοιπόν, ας ξεκινήσουμε τον διάλογό μας με τον γέροντα.

Η προσευχή είναι τέχνη, όχι μαγεία

«Πώς να προσεύχομαι σωστά;» - αυτή την ερώτηση συχνά θέτουν οι πιστοί στους ιερείς ή αναζητούν την απάντηση στο διαδίκτυο, ελπίζοντας να βρουν έναν εύκολο τρόπο προσευχής. Είναι πιο εύκολο για τον άνθρωπο να λάβει μια «εργασία» με τη μορφή ενός συγκεκριμένου συνόλου προσευχών (κανόνας) και να αρκείται στην τακτική ανάγνωσή του, συχνά χωρίς να εισχωρεί στο νόημα. Και όταν η εργασία «να διαβάσω τον κανόνα» ολοκληρωθεί, στο μυαλό προκύπτουν ερωτήσεις: «Τι έκανα τώρα;», «Γιατί χρειάζεται αυτή η "ανάγνωση";», «Προσευχήθηκα πραγματικά ή όχι;».

Ο γέροντας Ιωσήφ προειδοποιεί για αυτή τη μηχανική προσέγγιση, που θυμίζει περισσότερο μαγική τελετή παρά συνειδητή συνομιλία με τον Θεό. Για αυτόν, η προσευχή είναι εργασία ή, όπως λένε στο Άγιο Όρος, «πράξη» (πράξις).

«Η νοερά προσευχή για μένα είναι όπως η τέχνη για κάθε άνθρωπο, και εργάζομαι στην πράξη της για περισσότερα από τριάντα έξι χρόνια», - γράφει ο γέροντας.

Δυστυχώς, σπάνια προσεγγίζουμε την προσευχή με την απαιτούμενη επιμέλεια. Στην πνευματική ζωή συχνά συναντώνται δύο άκρα: είτε να προσευχόμαστε περιστασιακά, ανάλογα με τη διάθεση (που εμφανίζεται εξαιρετικά σπάνια), είτε να μειώνουμε την προσευχή σε τυπική «ανάγνωση» του κανόνα. Ο γέροντας Ιωσήφ, αναφερόμενος στην πρόσκληση του αποστόλου Παύλου (1 Θεσ. 5:17-18), μιλά για την προσευχή ως συνεχή εργασία.

«Απαιτείται άσκηση: όρθιος, καθιστός. Όταν κουραστείς, κάθισε. Και πάλι σήκω, για να μην σε καταβάλει ο ύπνος. Αυτό ονομάζεται πράξη», - διδάσκει ο γέροντας.

Αυτή η πρακτική, φυσικά, δεν είναι πλήρως προσβάσιμη για τους λαϊκούς. Αλλά αυτό δεν αναιρεί την ανάγκη να αναγκάζουμε τον εαυτό μας σε συχνή επίκληση του ονόματος του Θεού, που μας σώζει από τις καθημερινές πειρασμούς.

Οι καρποί της προσευχής: αγάπη, χάρη και κατάνυξη

Για να καταλάβουμε πόσο ποιοτική είναι η προσευχητική μας εργασία, είναι σημαντικό να αξιολογήσουμε τα αποτελέσματά της. Η μονότονη «ανάγνωση» στην καλύτερη περίπτωση δεν θα οδηγήσει πουθενά, και στη χειρότερη - μπορεί να ρίξει την ψυχή σε απελπισία. Για να το αποφύγουμε αυτό, ο γέροντας Ιωσήφ συμβουλεύει να παρακολου