«Χειροτονίες» της OCU ως πρόβλημα για το Φανάρι
Στις 8/11/2020 στο Φανάρι χειροτονήθηκε Έξαρχος για την Ουκρανία με συμμετοχή «ιεραρχών» OCU. Είναι παράδειγμα για να κρίνουμε στάση του Φαναρίου στους «επισκόπους» OCU;
Στις 8 Νοεμβρίου 2020 στο Φανάρι τελέστηκε η χειροτονία του νέου Επισκόπου Κομάνων, Εξάρχου του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Ουκρανία. Λίγες μέρες νωρίτερα, αντιπροσωπεία της OCU έφτασε στην Κωνσταντινούπολη για να συμμετάσχει σε αυτήν την εκδήλωση. Επικεφαλής της αντιπροσωπείας ήταν ο πρώην Μητροπολίτης της UOC Αλέξανδρος (Ντραμπίνκο). Περιλάμβανε επίσης τον «επίσκοπο» της OCU Ματθαίο Σεβτσούκ, τον πρώην ιερέα της UOC Βίκτωρ Μαρτίνενκο και τον «ιερέα» Πέτρο Λαντβότοβιτς. Η πορεία της χειροτονίας, καθώς και τα γεγονότα που προηγήθηκαν, μας επιτρέπουν να εξαγάγουμε διάφορα συμπεράσματα που μιλούν τόσο για τη στάση του Φαναρίου στην OCU γενικά, όσο και στις «χειροτονίες» των Ουκρανών σχισματικών.
OCU είναι αναπόσπαστο μέρος του Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης;
Σε επίσημο επίπεδο, οι εκπρόσωποι της OCU τονίζουν συνεχώς ότι ο Τόμος του Φαναρίου δίνει στη θρησκευτική τους δομή τα ίδια δικαιώματα που έχουν όλες οι άλλες Τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες. Με άλλα λόγια, επιβεβαιώνει την «ανεξαρτησία» και την «αυτοκεφαλία» της OCU.
Ο Φιλάρετος Ντενισένκο, «πατέρας του ουκρανικού σχίσματος» και κύριος εμπνευστής της παραλαβής του Τόμου, διαφωνεί κατηγορηματικά με αυτό τον ισχυρισμό. Κατά τη γνώμη του, ο Τόμος, τον οποίο χορήγησε ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος στο «συμβούλιο ενοποίησης» τον Ιανουάριο του 2018, δηλώνει την εξάρτηση της νεοσύστατης θρησκευτικής δομής από το Φανάρι. Ο Ντενισένκο τονίζει ότι ένα από τα σημάδια της εξάρτησης της OCU από το Φανάρι είναι «η απαγόρευση να έχουμε επαρχίες και ενορίες εκτός της Ουκρανίας». Με τη σειρά τους, οι Φαναριώτες, μιλώντας για το «αυτοκέφαλο» καθεστώς της OCU, το καταλαβαίνουν με εντελώς διαφορετική έννοια.
Σας υπενθυμίζουμε ότι η Κωνσταντινούπολη διεκδικεί ολόκληρη τη διασπορά του κόσμου. Δηλαδή, πιστεύει ότι έχει το δικαίωμα να φροντίζει όλα τα «βαρβαρικά εδάφη», δηλαδή ολόκληρη την Ορθόδοξη διασπορά «έξω από τις πατριαρχικές και αυτόνομες Εκκλησίες». Έτσι, στις 6 Νοεμβρίου 2020, εκπρόσωπος του Φαναρίου, απευθυνόμενος στους «ιεράρχες» και «κληρικούς» της OCU, είπε ότι οι Ουκρανοί αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του ποιμνίου του Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης: «Η Ουκρανία και όλοι οι ομόθρησκοι που ζουν στην Πόλη είναι το ποίμνιο του Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης. Δεν σας ξεχωρίζουμε, η Μητέρα-Εκκλησία το φροντίζει με ποιμαντική αγάπη».
Από τη δήλωση αυτή προκύπτει ότι η Ουκρανία θεωρείται από την Κωνσταντινούπολη ως κανονική της επικράτεια, κάτι που επιβεβαιώνεται από το διορισμό σε αυτήν την περιοχή έξαρχο. Το Εξαρχάτο είναι μια ξεχωριστή εκκλησιαστική περιοχή που δηλώνει μια διοικητική και εδαφική μονάδα ξένη προς το κράτος ή άλλου πατριάρχη. Με τη σειρά του, ο έξαρχος είναι ο τοποτηρητής του πατριάρχη.
Η Ουκρανία θεωρείται από την Κωνσταντινούπολη ως κανονική της επικράτεια, κάτι που επιβεβαιώνεται από το διορισμό σε αυτήν την περιοχή έξαρχο.
Στην ομιλία του προς τον Επίσκοπο Κομάνων, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος τόνισε κάμποσες φορές ότι η αμφισβήτηση της υπεροχής του Φαναρίου υπονομεύει την ενότητα της Ορθοδοξίας. Στην απάντησή του, ο Έξαρχος του Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης όχι μόνο εξέφρασε την αφοσίωσή του στο Φανάρι, αλλά επίσης περιέγραψε σαφώς τα καθήκοντα που του είχαν ανατεθεί να επιλύσει στην Ουκρανία. Παραθέτουμε το πιο ενδιαφέρον μέρος του:
«Με τιμήσατε πολύ όταν με διωρίσατε Έξαρχό Σας στην Ορθόδοξο Εκκλησία της Ουκρανίας. Οι ώμοι μου ασθενείς, όμως η δύναμις του Χριστού εν ασθενεία τελειούται. Διάδοχος μεγάλων μορφών της Ιστορίας, σπουδαίων Εξάρχων εν Ουκρανία, αλλά το μόνο που με συνδέει μαζύ τους είναι η κοινή αφοσίωσι, η απόλυτη αφοσίωσι στη Μητέρα Εκκλησία και στον Πατριάρχη μου. Το Σταυροπήγιον του Αγίου Ανδρέου έχει διπλήν υπόστασι: Από τη μία φανερώνει ότι εν Ουκρανία υπήρχαν και υπάρχουν πολλά Σταυροπήγια Προκατόχων Σας, η Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή αξία των οποίων ουδέποτε εκπίπτει καθώς η υπογραφή του Πατριάρχου είναι η ανωτέρα εγγύησι, και από την άλλη είναι η επιβεβαίωσι του διαχρονικού Σταυροπηγιακού προνομίου και της ευθύνης Σας η οποία πηγάζει από την αδιάψευστη ιστορική και εκκλησιαστική παράδοση πολλών αιώνων και την οποία κανείς δεν δικαιούται να αναιρέση».
Τι πρέπει να σημειωθεί εδώ; Ότι σύμφωνα με τον Επίσκοπο Κομάνων, «στην Ουκρανία υπήρχαν και υπάρχουν πολλά σταυροπήγια του Φαναρίου, η Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή αξία των οποίων ουδέποτε εκπίπτει, και την οποία κανείς δεν δικαιούται να αναιρέση». Είναι προφανές ότι είναι με την επιστροφή αυτών των σταυροπηγίων στη δικαιοδοσία της Κωνσταντινούπολης θα ασχοληθεί ενεργά ο Μιχαήλ (Ανίσενκο), ιθαγενής της Ουκρανίας.
Ως εκ τούτου, ο διορισμός από τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο του εξάρχου του στην επικράτεια του κράτους μας μιλά όχι μόνο για τα συμφέροντα του Φαναρίου στην Ουκρανία, αλλά και για την έλλειψη ανεξαρτησίας της OCU. Αυτό το γεγονός είναι τόσο προφανές που για να το καλύψουν κάπως, οι Φαναριώτες αποφάσισαν να καλέσουν αντιπροσωπεία από την OCU να συμμετάσχει στην χειροτονία του Επισκόπου Κομάνων.
Ωστόσο, και σε αυτήν την περίπτωση, οι εκπρόσωποι του Φαναρίου αποφάσισαν να το παίξουν με ασφάλεια.
Γιατί ο Ντραμπίνκο;
Από όλο το σύγχρονο «επισκοπάτο» της OCU, μόνο δύο αρχιερείς μπορούν να καυχηθούν για κανονική χειροτονία, είναι οι πρώην μητροπολίτες της UOC Αλέξανδρος (Ντραμπίνκο) και Συμεών (Σοστάτσκι). Δεν είναι τυχαίο ότι ο Ντραμπίνκο ήταν ο επικεφαλής της αντιπροσωπείας της OCU στο Φανάρι.
Το ζήτημα της εγκυρότητας των «χειροτονιών» της OCU τέθηκε από τις Τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες και μεμονωμένους ιεράρχες από την αρχή. Ήταν αμφιβολίες στις «χειροτονίες» του Φιλάρετου Ντενισένκο (ο οποίος «χειροτόνησε» τη συντριπτική πλειοψηφία των «επισκόπων» της OCU) που ήταν ο λόγος που οι Σύνοδοι της Ρουμανικής, Αλβανικής και Κυπριακής Εκκλησιών αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν τόσο τον Τόμο όσο και τον Ντουμένκο.
Η Σύνοδος της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ρουμανίας προσέφυγε στο Φανάρι με αίτημα «να διευκρινίσει το πρόβλημα των μη κανονικών ιεραρχών και ιερέων που ανήκαν στο πρώην "Πατριαρχείο του Κιέβου"».
Ήταν αμφιβολίες στις «χειροτονίες» του Φιλάρετου Ντενισένκο (ο οποίος «χειροτόνησε» τη συντριπτική πλειοψηφία των «επισκόπων» της OCU) που ήταν ο λόγος που οι Σύνοδοι της Ρουμανικής, Αλβανικής και Κυπριακής Εκκλησιών αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν τόσο τον Τόμο όσο και τον Ντουμένκο.
Η Σύνοδος της Αλβανικής Εκκλησίας εκφράστηκε ακόμη πιο σκληρά: «Πώς γίνεται, σύμφωνα με την οικονομία, να αναγνωριστούν αυτές οι χειροτονίες ως έχουσες τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, αφού όλες αυτές οι χειροτονίες (των σχισματικών – συντ.) ήταν βλασφημία ενάντια στο Άγιο Πνεύμα... Είναι αδύνατο να αναγνωριστούν αναδρομικά χειροτονίες που διαπράχθηκαν από τον αφορισμένο και αναθεματισμένο Φιλάρετο Ντενισένκο, οι χειροτονίες του οποίου είναι άκυρες, στερούνται της χάρης και της δράσης του Αγίου Πνεύματος.
Η Σύνοδος της Κυπριακής Εκκλησίας εξέφρασε επίσης αμφιβολίες για τα σχισματικά «μυστήρια»: «Η ιστορία των 2000 χρόνων τόσο της Κυπριακής Εκκλησίας όσο και ολόκληρης της Ορθόδοξης Εκκλησίας αμφισβητεί την πιθανότητα νομιμοποίησης των μυστηρίων που τελέστηκαν από τους αρχιερείς οι οποίοι δεν είχαν ιεροσύνη, αφορισμένους από την Εκκλησία και έπεσαν στο ανάθεμα».
Σύμφωνα με τον Προκαθήμενο της Αλβανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο, «από τη στιγμή που ο Φιλάρετος αφορίστηκε και αναθεματίστηκε, δεν μπορούσε να τελεί χειροτονίες».
Επιπλέον, πολλοί κληρικοί της Εκκλησίας της Ελλάδας εξέφρασαν την άποψή τους για το πρόβλημα των χειροτονιών της OCU, σύμφωνα με τις δηλώσεις των οποίων «δεν ακολούθησε πειστική απάντηση σχετικά με την κανονικά ανύπαρκτη «ιεροσύνη» της νέας εκκλησίας».
Παρόμοια γνώμη συμμερίζονται και οι κάτοικοι του Αγίου Όρους, οι οποίοι πιστεύουν ότι η «επισκοπική χειροτονία» του Μακάριου Μαλέτιτς «δεν μπορεί να θεωρηθεί έγκυρη, καθώς και οι επακόλουθες «χειροτονίες» άλλων σχισματικών» επισκόπων».
Εδώ είναι τα λόγια του Μητροπολίτη Κύκκου της Εκκλησίας της Κύπρου Νικηφόρου, που τα είπε το 2019 και στη συνέχεια επανέλαβε αρκετές φορές: «Είμαι πεπεισμένος ότι δεν μπορούμε, ως Ιερά Σύνοδος της Κυπριακής Εκκλησίας, να αναγνωρίσουμε το σχισματικό Επιφάνιο, που δεν έχει κανονική χειροτονία, ως κανονικό Μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ουκρανίας. Επιπλέον, από την άποψη των κανόνων, δεν επιτρέπεται να έχουμε Ευχαριστιακή κοινωνία με σχισματικούς και μη χειροτονημένους».
Πρέπει να τονιστεί εδώ ότι το πρόβλημα της «χειροτονίας» των εκπροσώπων της OCU είναι τόσο έντονο για την παγκόσμια Ορθοδοξία που, για παράδειγμα, οι Κύπριοι ιεράρχες αρνούνται να συλλειτουργούν με τον Προκαθήμενό τους, ο οποίος αναγνώρισε τον Ντουμένκο. Έτσι, ο Μητροπολίτης Ταμασσού Ησαΐας δήλωσε ότι «δεν μπορεί να συλλειτουργήσει με κάποιον ο οποίος θα μνημονεύει τον Επιφάνιο, διότι αυτό θα σήμαινε ότι αναγνωρίζει κάποιον που δεν έχει χειροτονηθεί κανονικά».
Όμως, το πιο ενδιαφέρον είναι, ότι οι αμφιβολίες για τη νομιμότητα των «χειροτονιών» της συντριπτικής πλειοψηφίας της OCU εκφράστηκαν εντός της ίδιας της OCU. Συγκεκριμένα, ο πρώην ιεράρχης της UOC, Μητροπολίτης Συμεών (Σόστατσκι), είπε ότι πρότεινε στον Πατριάρχη Βαρθολομαίο να αναχειροτονήσει τους «ιεράρχες» της OCU, αλλά αυτός αρνήθηκε.
Οι αμφιβολίες για τη νομιμότητα των «χειροτονιών» της συντριπτικής πλειοψηφίας της OCU εκφράστηκαν εντός της ίδιας της OCU.
Επιπλέον, ο πρώην Μητροπολίτης της UOC Αλέξανδρος (Ντραμπίνκο) εξέφρασε παρόμοιες σκέψεις: «Αν ήταν χαρισματικά τα μυστήρια του UAOC και του Πατριαρχείου του Κιέβου; Αυτό είναι ζήτημα του παρελθόντος• μπορεί να αφορά εκείνους που κάποτε βρίσκονταν σε αυτές τις δομές. Αλλά όχι εμένα, ιεράρχη που ήρθε στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας από την UOC (του Πατριαρχείου της Μόσχας), το χαρισματικό καθεστώς του οποίου δεν αμφισβητούταν ποτέ». Νωρίτερα, ο ίδιος Ντραμπίνκο δήλωνε ότι αν δεν ήταν η «άψογη κανονική του αξιοπρέπεια», τότε δεν θα υπήρχε ο Τόμος.
Από αυτό γίνεται ξεκάθαρο ότι προσκαλώντας τον Μητροπολίτη Αλέξανδρο (Ντραμπίνκο) στην χειροτονία του Ανίσενκο, και όχι τον Επιφάνιο, για παράδειγμα, ή το Ζορία, το Φανάρι, προσπάθησε έτσι να προστατευθεί από πιθανές δηλώσεις άλλων Τοπικών Εκκλησιών σχετικά με την κανονική κατάσταση αυτής της χειροτονίας. Ακόμα περισσότερο αν στο μέλλον θα χρειαστεί να επανεξεταστεί το ζήτημα της «αποστολικής διαδοχής» μεταξύ των «επισκόπων» της OCU.
Συμμετείχε στην χειροτονία ο «επίσκοπος» Ματθαίος Σεβτσούκ;
Ένα άλλο μέλος της αντιπροσωπείας OCU ως «αρχιερέας» ήταν ο «επίσκοπος» Ματθαίος Σεβτσούκ, ο οποίος έγινε διάσημος για τον ισχυρισμό του το 2016 ότι «η μητέρα μας δεν είναι η Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης, αλλά "η γη μας"». Αυτό σημαίνει ότι όλοι οι προηγούμενοι συλλογισμοί σχετικά με την προσπάθεια του Φαναρίου να δώσει την κανονική κατάσταση στη χειροτονία του Μιχαήλ (Ανίσενκο) είναι εσφαλμένοι;
Όχι. Πρώτον, σύμφωνα με τους κανόνες της Ορθόδοξης Εκκλησίας, επίσκοπος πρέπει να χειροτονείται από τουλάχιστον δύο αρχιερείς. Αυτό σημαίνει ότι η συμμετοχή του Πατριάρχη Βαρθολομαίου και ο Ντραμπίνκο θα ήταν αρκετή. Ωστόσο, στη λειτουργία, κατά την οποία χειροτονήθηκε ο Ανίσενκο, συμμετείχαν δύο ακόμη επίσκοποι του Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης (εκτός από τους Ντραμπίνκο και Σεβτσούκ) – Μητροπολίτης Μύρων της Λυκίας Χρυσόστομος (Καλαϊτζής ) και Μητροπολίτης Ικονίου κύριος Θεόληπτος (Φενερλής). Επομένως, όσον αφορά τον απαιτούμενο αριθμό συμμετεχόντων στην χειροτονία, δεν μπορεί να υπάρχουν ερωτήσεις. Ερωτήσεις ανακύπτουν σχετικά με τον ρόλο που έπαιξε ο Ματθαίος Σεβτσούκ σε αυτήν την εκδήλωση.
Το θέμα είναι ότι ο Σεβτσούκ ήταν ο νεότερος «επίσκοπος» μεταξύ όλων εκείνων που παρευρέθηκαν και στάθηκε δεύτερος στα αριστερά του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, ενώ ο Μιχαήλ (Ανίσενκο), για να διαβάσει την προσευχή χειροτονίας, στάθηκε στα δεξιά στο θρόνο και όχι στο κέντρο. Δηλαδή, όσο το δυνατόν μακριά από το Σεβτσούκ. Γι’ αυτό, όταν ο επικεφαλής του Φαναρίου άρχισε να διαβάζει αυτήν την προσευχή με την τοποθέτηση των χεριών στο κεφάλι του Ανίσενκο, ο «επίσκοπος» Ματθαίος Σεβτσούκ έπαιξε το ρόλο παρατηρητή και στην παρακάτω φωτογραφία δεν μπήκε καν στο πλαίσιο. Τα χέρια στο κεφάλι του εξάρχου κράτησαν ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος και ο πρώην Μητροπολίτης της UOC Αλέξανδρος Ντραμπίνκο, και μόνο στη μέση της χειροτονίας το Σεβτσούκ έφερ ο διάκονος στον Ανιστσένκο και τον έβαλε δίπλα του κ. Βαρθολομαίου.
Αν γίνει κάτι οι Φαναριώτες θα είναι σε θέση να δηλώσουν με «καθαρή συνείδηση» ότι η χειροτονία πραγματοποιήθηκε από δύο επίσκοπους (Πατριάρχη Βαρθολομαίο και Μητροπολίτη Αλέξανδρο Ντραμπίνκο), όπως ορίζεται από τους κανόνες της Εκκλησίας, ενώ ο Ματθαίος Σεβτσούκ ήταν «παρών».
Ακριβώς γι’ αυτό έχουμε το δικαίωμα να υποστηρίξουμε ότι η χειροτονία του Μιχαήλ (Ανίσενκο) κατέδειξε σαφώς τη στάση του Φαναρίου στις «χειροτονίες» εκπροσώπων του ουκρανικού σχίσματος. Στην καλύτερη περίπτωση – ως αμφίβολες.
***
Από όλα αυτά μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η χειροτονία του Εξάρχου του Φαναρίου για την Ουκρανία κατέδειξε σαφώς πολλά σημαντικά σημεία.
Πρώτον, η OCU εξαρτάται πλήρως από το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης και δεν έχει την ανεξαρτησία για την οποία μιλάει.
Δεύτερον, το Φανάρι δεν σκοπεύει να εγκαταλείψει τα συμφέροντά του στην Ουκρανία και, με τη βοήθεια του εξάρχου-επισκόπου, θα ελέγξει αυστηρά τις δραστηριότητες της OCU, και πιθανώς να εφαρμόσει σχέδια για «επιστροφή» όλων των σταυροπηγίων που ορίζονται στη συμφωνία με τον Ποροσένκο.
Τρίτον, στο Φανάρι συνειδητοποιούν το πρόβλημα των «χειροτονιών» των εκπροσώπων της OCU και ως εκ τούτου κάλεσαν τον πρώην Μητροπολίτη της UOC Αλέξανδρο (Ντραμπίνκο) στη χειροτονία του Επισκόπου Κομάνων, η κανονική χειροτονία του οποίου είναι «άψογη».
Και τέταρτον, είναι πολύ πιθανό ότι ο πρώην Μητροπολίτης Αλέξανδρος θα γίνει το πρόσωπο που θα βοηθήσει το Φανάρι να υλοποιήσει τα σχέδιά του στην Ουκρανία σε αντάλλαγμα... Σε αντάλλαγμα για το υψηλότερο καθεστώς της OCU.
