Η ενοποίηση του Φαναρίου και του Βατικανού γίνεται πιο προφανής
Στις 10 Νοεμβρίου 2022 ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος δήλωσε στους δημοσιογράφους για την πρόθεσή του να καθιερώσει μια κοινή ημερομηνία με την Καθολική Εκκλησία για τον εορτασμό του Πάσχα.
Ο επικεφαλής του Φαναρίου μίλησε για τις κοινές προσπάθειες με τον Πάπα Φραγκίσκο σχετικά με τον εορτασμό της 1700ης επετείου της Α' Οικουμενικής Συνόδου, η οποία πραγματοποιήθηκε στη Νίκαια το 325, υπενθυμίζοντας ότι μεταξύ των αποφάσεων της Συνόδου ήταν και ο καθορισμός της ημερομηνίας εορτασμού του Πάσχα.
«Δυστυχώς δεν το γιορτάζουμε μαζί για πολλούς αιώνες – τόνισε ο Οικουμενικός Πατριάρχης και πρόσθεσε: «Οι προσπάθειές μας στο πλαίσιο της επετείου στοχεύουν στην εξεύρεση λύσης. Ο Παναγιώτατος Πάπας Φραγκίσκος έχει τις καλύτερες προθέσεις. Ίσως δεν χρειάζεται να πω περισσότερα αυτή τη στιγμή, αλλά θέλω να τονίσω ότι τόσο η Ορθόδοξη, όσο και η Καθολική Εκκλησία έχουν αυτή την καλή πρόθεση: Να ορίσουν επιτέλους μια κοινή ημερομηνία για τον εορτασμό της Ανάστασης του Χριστού. Ελπίζουμε να έχουμε ένα καλό αποτέλεσμα αυτή τη φορά».
Δηλαδή, έχουμε μπροστά μας την πρώτη παράμετρο της ενοποίησης του Φαναρίου και του Βατικανού, για την οποία ο Πάπας Φραγκίσκος και ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος μιλούν για περισσότερο από ένα χρόνο: τον εορτασμό του Πάσχα την ίδια ημέρα.
Γιατί η 1700η επέτειος της Α ́ Οικουμενικής Συνόδου είναι τόσο βολική για την ενοποίηση
Στις σελίδες του ΕΟΔ, έχει προωθηθεί επανειλημμένα η ιδέα ότι η επέτειος της Πρώτης Οικουμενικής Συνόδου στη Νίκαια είναι η πλέον κατάλληλη για την έναρξη σχεδίου της ένωσης της Ορθοδοξίας και του Καθολικισμού. Το γεγονός είναι ότι σε αυτή τη Σύνοδο το ζήτημα της καθόδου του Αγίου Πνεύματος δεν επιλύθηκε καθόλου, και ακριβώς η διαφωνία σε αυτό το θέμα είναι ένα από τα κύρια εμπόδια που δίχασαν τους Ορθόδοξους και τους Λατίνους.
Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί πιστεύουν ότι το Άγιο Πνεύμα προέρχεται από τον Πατέρα, οι Καθολικοί πιστεύουν ότι προέρχεται από τον Πατέρα και τον Υιό, αλλά και οι δύο συμφωνούν με τη Θεολογία της Νίκαιας για τυπικούς λόγους (να τονίσουμε ότι για τυπικούς). Το δεύτερο από τα κύρια ζητήματα που διαχώρισαν την Ορθοδοξία από τον Καθολικισμό είναι το ζήτημα της πρωτοκαθεδρίας του Πάπα, της πρωτοκαθεδρίας του σε ολόκληρη την Εκκλησία. Υπάρχει επίσης μια απόχρωση εδώ. Κατά τη διάρκεια του Αρειανισμού, όταν οι θεολογικές διαμάχες για τη δημιουργία ή μη δημιουργία του Υιού του Θεού μαίνονταν στην Ανατολή, η Δύση (και κυρίως ο Πάπας) ήταν ξένη προς αυτές τις διαμάχες και τηρούσε σταθερά την ορθόδοξη διδασκαλία. Τους Ρωμαίους επισκόπους πλησίασαν οι αντίπαλοι του Αρείου, τους έγραφαν επιστολές και τους ζητούσαν να προστατεύσουν την αληθινή πίστη.
Ακόμη και η ίδια η Πρώτη Οικουμενική Σύνοδος, την οποία ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος σχεδίαζε αρχικά να πραγματοποιήσει στην Αγκύρα της Γαλατίας, μεταφέρθηκε στη Νίκαια «ενόψει του γεγονότος ότι θα φτάσουν επίσκοποι από την Ιταλία και άλλα μέρη της Ευρώπης». Αυτό μας δείχνει πόσο εκτιμήθηκε η γνώμη της Ρωμαϊκής Εκκλησίας εκείνη την εποχή. Αν προεκτείνουμε αυτή την κατάσταση στη σημερινή εποχή, αποδεικνύεται ότι ο πάπας στον επερχόμενο εορτασμό της 1700ης επετείου θα διαδραματίσει ηγετικό ρόλο λόγο της απουσίας του Ρωμαίου αυτοκράτορα και αυτό θα είναι επίσης σύμφωνο με την ίδια τη Σύνοδο της Νίκαιας.
Λοιπόν, το τρίτο σημείο είναι στην πραγματικότητα το ζήτημα της ημερομηνίας εορτασμού του Πάσχα. Είναι γεγονός ότι στα σωζόμενα ψηφίσματα της Συνόδου της Νίκαιας δεν υπάρχει λύση σε αυτό το ζήτημα. Το γεγονός ότι στην Α' Οικουμενική Σύνοδο επιλύθηκε το ζήτημα αυτό και εγκρίθηκε αντίστοιχο ψήφισμα, το γνωρίζουμε από άλλες, μεταγενέστερες πηγές που αναφέρονται σε αυτήν τη Σύνοδο.
Το κείμενο αυτού του διατάγματος έχει ως εξής: «Όταν τέθηκε το ζήτημα της ιερότερης ημέρας του Πάσχα, με καθολική συναίνεση θεωρήθηκε σκόπιμο αυτή η γιορτή να γιορτάζεται από όλους την ίδια ημέρα παντού ... Και πράγματι, πάνω απ' όλα, φαινόταν εξαιρετικά ανάξιο σε όλους ότι στον εορτασμό αυτής της ιερής γιορτής πρέπει να τηρούμε το έθιμο των Εβραίων».
Όπως είναι εύκολο να δούμε, το κείμενο αυτού του διατάγματος απαιτεί το Πάσχα να γιορτάζεται από όλους τους Χριστιανούς την ίδια ημέρα, αλλά δεν αναφέρει ποια ημέρα. Επιπλέον, δεν περιέχει καν τα κριτήρια με τα οποία καθορίζεται αυτή η ημέρα. Αυτή η περίσταση είναι επίσης εξαιρετικά βολική για το σχέδιο ενοποίησης του Βατικανού και του Φαναρίου: φαίνεται να δηλώνουν την εκπλήρωση της απαίτησης της Πρώτης Οικουμενικής Συνόδου να γιορτάσουν το Πάσχα την ίδια ημέρα, αλλά ταυτόχρονα μπορούν να καθορίσουν αυτή την ημέρα κατά την κρίση τους.
Για να κατανοήσουμε πόσο νόμιμο είναι αυτό και πόσο σημαντική είναι η ίδια η ημερομηνία του Πάσχα (ή καλύτερα να πούμε του Πασχαλίου) για τη συνείδηση ενός πιστού, είναι απαραίτητο να περιγράψουμε εν συντομία την ουσία του ζητήματος.
Το πρόβλημα του Πασχαλίου
Διαφωνίες για το πότε πρέπει να γιορτάζεται το Πάσχα υπάρχουν στην Εκκλησία από τους αποστολικούς χρόνους. Σταδιακά, αναπτύχθηκαν δύο κύριες παραδόσεις:
Παράδοση των εκκλησιών της Μικράς Ασίας, σύμφωνα με την οποία το Πάσχα γιορταζόταν την 14η ημέρα του μήνα Νισάν (περίπου αντιστοιχεί στον Μάρτιο-Απρίλιο του Γρηγοριανού ημερολογίου), ανεξάρτητα από το ποια ημέρα της εβδομάδας έπεφτε αυτή η ημερομηνία,
Παράδοση των δυτικών εκκλησιών, που θεωρούν ότι το Πάσχα πρέπει να εορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά το Εβραϊκό Πάσχα, υπολογίζοντας την ημερομηνία της ως πανσέληνο μετά την εαρινή ισημερία.
Εξέχουσες εκκλησιαστικές προσωπικότητες εκείνης της εποχής προσπάθησαν να συμφωνήσουν σε μία μόνο ημέρα για τον εορτασμό του Πάσχα. Για παράδειγμα, το 155 ο Ιερομάρτυρας Πολύκαρπος της Σμύρνης διαπραγματεύτηκε με τον Ρωμαίο επίσκοπο Aniket, αλλά χωρίς επιτυχία. Λίγες δεκαετίες αργότερα, ο Πάπας Βίκτωρ άρχισε να απαιτεί από τις Μικρασιατικές Εκκλησίες να εγκαταλείψουν την παράδοσή τους και να μετακινηθούν στη Δύση. Διαφορετικά, απείλησε να διακόψει την ευχαριστιακή κοινωνία. Το 325, η Σύνοδος της Νίκαιας απαίτησε από όλους να γιορτάσουν το Πάσχα την ίδια μέρα, αλλά δεν όρισε επίσημα την ίδια την ημέρα. Το τυπικό που χρησιμοποιείται αυτήν τη στιγμή εμφανίζεται αργότερα σε γραπτές πηγές.
Έτσι, ο Ματθαίος Βλάσταρ στο Αλφαβητικό του Σύνταγμα γράφει: «Σχετικά με το Πάσχα μας είναι απαραίτητο να δώσουμε προσοχή σε τέσσερα διατάγματα, εκ των οποίων τα δύο περιέχονται στον Αποστολικό Κανόνα και δύο προέρχονται από μια άγραφη παράδοση. Το πρώτο είναι ότι πρέπει να γιορτάζουμε το Πάσχα μετά την εαρινή ισημερία και δεύτερον, δεν πρέπει να το γιορτάζουμε με τους Εβραίους την ίδια ημέρα. Η τρίτη δεν είναι μόνο μετά την ισημερία, αλλά μετά την πρώτη πανσέληνο, η οποία πρέπει να είναι μετά την ισημερία, και η τέταρτη είναι μετά την πανσέληνο μόνο την πρώτη ημέρα της εβδομάδας». Όπως μπορείτε να δείτε, εδώ ο Βλάσταρ παραπέμπει τον τύπο υπολογισμού της ημερομηνίας του Πάσχα στην προφορική παράδοση.
Προφανώς, στη Σύνοδο της Νίκαιας, αποφασίστηκε ή έγινε αποδεκτό εξ ορισμού ότι ο Επίσκοπος Αλεξανδρείας θα έπρεπε να υπολογίζει κάθε χρόνο ποια ημέρα του τρέχοντος έτους θα έπρεπε να γιορτάζεται το Πάσχα και σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή να το ανακοινώνει σε όλες τις εκκλησίες. Με την πάροδο του χρόνου, αυτές οι επιστολές αντικαταστάθηκαν από έναν ειδικό κανόνα, το Πασχάλιο, στο οποίο η ημέρα του Πάσχα υπολογιζόταν για μερικά χρόνια απευθείας. Το πρώτο Πασχάλιο συντάχθηκε το 388 από τον Τιμόθεο Αλεξανδρείας. Τότε ο Κύριλλος Αλεξανδρείας εξέδωσε νέο Πασχάλιο για 95 χρόνια και ούτω καθεξής.
Η τοπική Σύνοδος της Αντιόχειας το 341 υιοθέτησε έναν μάλλον αυστηρό κανόνα εναντίον εκείνων που διαφωνούν με τον εορτασμό του Πάσχα σύμφωνα με την απόφαση της Συνόδου της Νίκαιας: «Όλοι όσοι τολμούν να παραβιάσουν τον ορισμό της αγίας και μεγάλης Συνόδου της Νίκαιας Α < ... > της ιερής εορτής της σωτηρίας του Πάσχα, είθε να αφοριστούν από τη Θεία Κοινωνία και να απορριφθούν από την Εκκλησία και να συνεχίσουν να εξεγείρονται με περιέργεια κατά του καλού κατεστημένου».
Μετά από έναν τόσο αυστηρό ορισμό, μπορούμε μόνο να μάθουμε ποιος τηρεί τον ίδιο τον Αλεξανδρινό Πασχάλιο, που εγκρίθηκε, στην πραγματικότητα, από τη Σύνοδο της Νίκαιας – Καθολικοί ή Ορθόδοξοι.
Υπήρξαν στιγμές στην ιστορία που η Ρωμαϊκή Εκκλησία, λόγω της έλλειψης συνεχούς επικοινωνίας με την Εκκλησία της Αλεξάνδρειας, έπρεπε να υπολογίσει το Πασχάλιο από μόνη της. Σε αυτό το γεγονός οφείλεται το ότι στη Ρώμη γιόρταζαν το Πάσχα άλλες ημέρες. Αλλά γενικά, μπορούμε να πούμε ότι το Αλεξανδρινό Πασχάλιο χρησιμοποιήθηκε σε όλο τον χριστιανικό κόσμο μέχρι το τέλος του XVI αιώνα, όταν ο Πάπας Γρηγόριος XIII εισήγαγε ένα νέο Πασχάλιο, και μετά από αυτό ολόκληρο το ημερολόγιο, που αργότερα ονομάστηκε Γρηγοριανό.
Ο λόγος της μεταρρύθμισης ήταν το γεγονός ότι το ημερολογιακό έτος σύμφωνα με το Ιουλιανό ημερολόγιο δεν συνέπιπτε με το αστρονομικό έτος. Η διάρκεια του αστρονομικού έτους (που ονομάζεται επίσης τροπικό) είναι τώρα 365 ημέρες 5 ώρες 48 λεπτά 45,19 δευτερόλεπτα και αυτή η τιμή αλλάζει συνεχώς, αν και πολύ αργά. Ως αποτέλεσμα, αν το 325 όταν η Σύνοδος της Νίκαιας έλαβε την απόφασή της, η εαρινή ισημερία έπεσε στις 21 Μαρτίου, τότε τον XVI αιώνα ήρθε 10 ημέρες νωρίτερα. Η μεταρρύθμιση του ημερολογίου είχε σκοπό να διορθώσει το Πασχάλιο, αλλά στην πραγματικότητα απλώς το μπέρδεψε, κάτι που παρεμπιπτόντως αναγνωρίζεται από πολλούς δυτικούς μελετητές και θεολόγους. Για παράδειγμα, σε μερικά χρόνια, η νηστεία του Πέτρου εξαφανίζεται από τον ετήσιο κύκλο της λειτουργικής ζωής. Αλλά το κύριο πρόβλημα του Γρηγοριανού Πασχαλίου είναι ότι οι Καθολικοί άρχισαν συχνά να γιορτάζουν το Πάσχα νωρίτερα από το εβραϊκό Πέσαχ ή ακόμη και την ίδια ημέρα, στο οποίο οι Ορθόδοξες Εκκλησίες αντιτάχθηκαν τόσο πριν όσο και μετά την Α' Οικουμενική Σύνοδο.
Όταν ο Πάπας Γρηγόριος ΙΓ ́ το 1582 απευθύνθηκε στον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως κ.κ. Ιερεμία με πρόταση να στραφούν μαζί στον Γρηγοριανό Πασχάλιο, συγκάλεσε Σύνοδο, που αργότερα ονομάστηκε Μεγάλη Σύνοδος της Κωνσταντινούπολης του 1583, η οποία έλαβε μια πολύ σκληρή απόφαση: «Όποιος δεν ακολουθεί τα έθιμα της Εκκλησίας και, όπως διέταξαν οι επτά ιερές Οικουμενικές Σύνοδοι για το Άγιο Πάσχα και τον Μηνιαίο Λόγο, και μας νομιμοποίησαν να ακολουθήσουμε, αλλά θέλει να ακολουθήσει τη Γρηγοριανή Πασχαλιά και τον Μηνιαίο Λόγο, αυτός, με άθεους αστρονόμους, αντιτίθεται σε όλους τους ορισμούς των ιερών Συνόδων και θέλει να τους αλλάξει και να τους αποδυναμώσει - θα του είναι ανάθεμα».
Για να μην εμπίπτουν σε αυτό το ανάθεμα (καθώς και για άλλους λόγους), ορισμένες τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες μεταπήδησαν στο λεγόμενο Νέο Ιουλιανό ημερολόγιο, το οποίο θα συμπίπτει πλήρως με το Γρηγοριανό ημερολόγιο για αρκετούς ακόμη αιώνες. Έτσι, αυτές οι Εκκλησίες γιορτάζουν όλες τις μη μεταβατικές εκκλησιαστικές αργίες μαζί με τους Καθολικούς. Αλλά ταυτόχρονα, το Πασχάλιο σε όλες αυτές τις Εκκλησίες παρέμεινε το παραδοσιακο Αλεξάνδρειο, με βάση το Ιουλιανό ημερολόγιο. Αλλά οι Λατίνοι άλλαξαν αυτό το Πασχάλιο, που εμπίπτει στο ανάθεμα της Συνόδου της Αντιόχειας, για να μην αναφέρουμε τη Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης το 1583.
Ύποπτος συγχρονισμός
Τόσο στις σελίδες της ΕΟΔ όσο και σε άλλους πόρους, υπήρξε η πρόταση ότι η δοκιμή της ενοποίησης του Φανάρ και του Βατικανού θα πραγματοποιηθεί στην Ουκρανία χρησιμοποιώντας το παράδειγμα του UGCC και του OCU. Οι Ουνίτες αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της Καθολικής Εκκλησίας και η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας υπάγεται στο Φανάρι σε θέματα που χαρακτηρίζονται «σημαντικά» σύμφωνα με τον Τόμο του 2019.
Τον Δεκέμβριο του 2020, ο επικεφαλής της UGCC, Σβιατοσλάβ Σεβστούκ, είπε ότι η θρησκευτική του δομή ήθελε να αλλάξει σε ένα νέο ημερολόγιο μαζί με τους «Ορθόδοξους αδελφούς» από την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας. Ταυτόχρονα, δεν έκρυψε το γεγονός ότι αυτή η ενέργεια έχει οικουμενική πτυχή. «Η Ουκρανία έχει το δικό της ειδικό πλαίσιο, συγκεκριμένα, οικουμενικό, παραδοσιακό, υπάρχουν ορισμένες ιστορικές στιγμές που εξακολουθούν να κάθονται υποσυνείδητα κάπου στις καρδιές μας και αυτό δεν απαιτεί ένα άτομο, αλλά μια πανεθνική, διαεκκλησιαστική, οικουμενική συζήτηση και κίνημα», είχε πει τότε ο Σεβτσούκ.
Και τώρα το θέμα μιας σύγχρονης μετάβασης στο Γρηγοριανό ημερολόγιο έχει αρχίσει να ρίχνεται ενεργά στον χώρο των πληροφοριών. Στα μέσα Οκτωβρίου 2022, η «σύνοδος» της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας ανακοίνωσε έναν «δοκιμαστικό» εορτασμό των Χριστουγέννων στις 25 Δεκεμβρίου «προκειμένου να μελετήσει την πραγματική ανάγκη της εκκλησίας να εφαρμόσει ημερολογιακές αλλαγές στο εγγύς μέλλον». Και η UGCC έκανε μια παρόμοια δήλωση σχετικά με την ημερολογιακή μεταρρύθμιση στην Πολωνική Μητρόπολη της UGCC.
Στις 20 Οκτωβρίου 2022, ο «Αρχιεπίσκοπος» της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας του Τερνόπιλ και Κρεμενέστ Νέστορ είπε ότι για τον εορτασμό της Γέννησης του Χριστού σύμφωνα με το Γρηγοριανό ημερολόγιο, δηλαδή στις 25 Δεκεμβρίου, η επιθυμία των πιστών είναι αρκετή, «δεν χρειάζονται πρόσθετες αποφάσεις». Δηλαδή, αν θέλουν οι ενορίτες, μπορούν να γιορτάσουν τα Χριστούγεννα στις 25 Δεκεμβρίου και μετά αν θέλουν μπορούν να γιορτάσουν ξανά στις 7 Ιανουαρίου, αφού την ημέρα αυτή θα τελούνται Χριστούγεννα σε όλες τις ενορίες της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, άσχετα αν η λειτουργία έγινε στις 25 Δεκεμβρίου.
Και τον Νοέμβριο, πολλές ενορίες της OCU και της UGCC ανακοίνωσαν όχι μόνο τον εορτασμό των Χριστουγέννων σύμφωνα με το Γρηγοριανό ημερολόγιο, αλλά και την πλήρη μετάβαση στο νέο στυλ. Μεταξύ αυτών είναι ο «ιερέας» από το Μαμάευτσι Ιβάν Στοκαλούκ, ο οποίος ονομάζεται θείος του επικεφαλής της OCU. Όλα αυτά δείχνουν ότι η διαδικασία μετάβασης στο Νέο Ιουλιανό (ή Γρηγοριανό) ημερολόγιο κατεβαίνει από ψηλά. Μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει καμία αναφορά. Αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μόλις ορισμένες από τις ενορίες αρχίσουν να ζουν σύμφωνα με το νέο στυλ, θα ανακοινωθεί μια πλήρης μετάβαση αυτών των δογμάτων.
Και στο πλαίσιο τέτοιων γεγονότων, ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος δηλώνει ότι μιλάμε ήδη για συγχρονισμό του εορτασμού του Πάσχα. Μπορούμε να το ονομάσουμε ατύχημα;
Συμπεράσματα
Πρώτον, αν κρίνουμε από τον τόνο και την επιστολή της δήλωσης του Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου για την πρόθεσή του να συγχρονίσει τον εορτασμό του Πάσχα με τους Καθολικούς, τοποθετείται ως εκπρόσωπος όλης της Ορθοδοξίας. Δεν μιλάει για την Εκκλησία του της Κωνσταντινούπολης, αλλά για την Ορθοδοξία γενικότερα, αποκαλώντας την «Ορθόδοξη πλευρά». Αυτή είναι η προώθηση της ιδεολογίας του Φαναρίου «ο πρώτος χωρίς ίσους», σύμφωνα με την οποία ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως είναι ένα είδος κεφαλής του ορθόδοξου κόσμου. Αυτή η ιδεολογία, βέβαια, έρχεται σε αντίθεση με την ορθόδοξη αντίληψη για το τι είναι η Εκκλησία και ποιος είναι ο πραγματικός της επικεφαλής. Ωστόσο, ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος αγνοεί αυτό το γεγονός και επιδιώκει να εμπλέξει ολόκληρο τον Ορθόδοξο κόσμο στο εγχείρημα της ενοποίησης με τους Καθολικούς. Και τώρα έρχεται η στιγμή που εξαρτάται από κάθε Τοπική Εκκλησία, και σε γενικές γραμμές από κάθε Ορθόδοξο Χριστιανό, αν η Ορθοδοξία θα συμμετάσχει σε αυτό το έργο ή όχι.
Δεύτερον, μπροστά στα μάτια μας, το εγχείρημα ενοποίησης εισέρχεται στην αποφασιστική του φάση, που είναι γεμάτη λεπτομέρειες. Ο πρώτος κύκλος έχει ήδη περιγραφεί - αυτός είναι ο συγχρονισμός του εορτασμού του Πάσχα. Είναι αναμενόμενο ότι θα ακολουθήσουν και οι υπόλοιποι.
Τρίτον, μπορούμε να υποθέσουμε ότι το Βατικανό σε αυτό το θέμα μπορεί κάλλιστα να επιστρέψει στο Αλεξανδρινό Πασχάλιο, παρουσιάζοντάς το ως παραχώρηση στο Φανάρι. Η πρακτική ορισμένων τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών να χρησιμοποιούν το Νέο Ιουλιανό (και στην πραγματικότητα Γρηγοριανό) ημερολόγιο σε συνδυασμό με το Αλεξανδρινό Πασχάλιο απέδειξε ότι αυτό είναι πολύ πιθανό. Επιπλέον, η Ρώμη χρησιμοποιούσε αυτό το Πασχάλιο μέχρι τον 16ο αιώνα. Ωστόσο, για αυτή την υποτιθέμενη παραχώρηση, το Βατικανό μπορεί να απαιτήσει υποχώρηση από το Φανάρι στο λεγόμενο ζήτημα της πρωτοκαθεδρίας, δηλ. απαιτούν να αναγνωριστεί η ηγεσία του Ρωμαίου ποντίφικα στη μελλοντική ένωση. Ταυτόχρονα, η δεύτερη πιο σημαντική διαφωνία, το καθολικό δόγμα του filioque, μπορεί να αφαιρεθεί εντελώς από την παρένθεση, δηλαδή μπορεί να αναγνωριστεί ότι τόσο οι Ορθόδοξοι όσο και οι Καθολικοί μπορούν να ενωθούν στην υπάρχουσα διαφωνία σχετικά με αυτό το θέμα. Αυτό, βέβαια, είναι σαφώς αντίθετο με την παραδοσιακή άποψη της Εκκλησίας για το τι είναι αίρεση και πώς πρέπει να αντιμετωπίζεται.
Ωστόσο, ίσως το Βατικανό να έχει αρκετή δύναμη για να αναγκάσει το Φανάρι να δεχτεί το Καθολικό Πασχάλιο.
Τέταρτον, έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι οι συγχρονισμένες δηλώσεις της OCU και της UGCC σχετικά με τη μετάβαση στο Γρηγοριανό/Νέο Ιουλιανό ημερολόγιο δεν εμφανίζονται από μόνες τους, αλλά στο πλαίσιο πιο παγκόσμιων διαδικασιών ενοποίησης που βρίσκονται σε εξέλιξη στο επίπεδο του Φαναρίου και του Βατικανού.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για την UOC;
Για την UOC, αυτές οι διαδικασίες, αφενός, φαίνονται απειλητικές. Εάν η OCU και η UGCC αλλάξουν σε ένα νέο στυλ, ένα νέο επιχείρημα για την παρενόχλησή της θα εμφανιστεί στην κοινωνία. Στο ζήτημα της γλώσσας και του γενικού «αντιπατριωτισμού» θα προστεθεί το ζήτημα του ημερολογίου. Ο Ιουλιανός θα ανακηρυχθεί της «Μόσχας» και όλοι όσοι το τηρούν θα ονομάζονται μοσκαλές και προδότες που δεν θέλουν να γιορτάζουν «με ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο». Αλλά από την άλλη πλευρά, σε συνθήκες όπου το Φανάρι και το Βατικανό (και οι δορυφόροι τους) θα οικοδομήσουν το περίγραμμα της ενοποίησης, η πίστη στο Ιουλιανό ημερολόγιο και το παραδοσιακό Αλεξανδρινό Πασχάλιο θα είναι ένα άλλο χαρακτηριστικό που προσδιορίζει την UOC ως Ορθόδοξη Εκκλησία (σε αντίθεση με άλλες ουκρανικές θρησκευτικές οργανώσεις).
Σήμερα, η UOC δέχεται πιέσεις από διάφορες πλευρές για να την αναγκάσει να ενωθεί με την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, παρουσιάζοντάς την ως ένωση της Ουκρανικής Ορθοδοξίας. Και για πολλούς μη εκκλησιαστικούς ανθρώπους, ένα τέτοιο όραμα φαίνεται αρκετά λογικό, ειδικά στις συνθήκες πολέμου με τη Ρωσική Ομοσπονδία. Αλλά τώρα υπάρχουν όλο και περισσότερες ενδείξεις ότι τα επόμενα χρόνια μπορεί να προκύψει μια νέα παγκόσμια ένωση της RCC και του Φαναρίου. Θα παρουσιαστεί ως μια άνευ προηγουμένου επιτυχία στην ενότητα των Χριστιανών, αλλά στην πραγματικότητα θα οδηγήσει σε απορρόφηση μέρους των Ορθοδόξων από τους Καθολικούς. Και, όπως φαίνεται, το 2025 θα είναι μια χρονιά ορόσημο σε αυτή τη διαδικασία.
Ναι, το εκκλησιαστικό ημερολόγιο και ακόμη και το Αλεξανδρινό Πασχάλιο δεν ανήκουν στα δόγματα της Εκκλησίας, αλλά στις σημερινές θρησκευτικές ευθυγραμμίσεις η πίστη σε αυτά μπορεί να αποδειχθεί ένδειξη πίστης στην Ορθοδοξία καθαυτή.
