«Δεν ζω εγώ, αλλά ζει μέσα μου ο Χριστός»: το μάθημα του αποστόλου Παύλου

«Συνεσταύρωμαι τῷ Χριστῷ, ζῶ δὲ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δὲ ἐν ἐμοὶ Χριστός» (Γαλ. 2:19-20), – αποφασιστικά, σαν να χτυπάει με σφυρί στο αμόνι, λέει ο απόστολος Παύλος. Και εμείς, ακούγοντας αυτά τα λόγια, ακούσια ανατριχιάζουμε και σκεφτόμαστε: πώς μπορεί κανείς με τέτοιο ενθουσιασμό να μιλάει για τη σταύρωση; Πώς μπορεί κανείς να απαρνηθεί πλήρως το «εγώ» του, την προσωπικότητά του, και να δηλώνει με τόλμη ότι ο Χριστός έχει διεισδύσει πλήρως με τη Θεία Του δύναμη στο σώμα και την ψυχή του αμαρτωλού ανθρώπου;

Η Ειλικρίνεια του Αποστόλου

Αναμφίβολα, για να δηλώσει κανείς κάτι τέτοιο, χρειάζεται μεγάλη πνευματική εμπειρία. Και αυτήν ο απόστολος πάντα είχε σε αφθονία. Στην αρχή της Επιστολής προς Γαλάτας αφηγείται την θαυμαστή του μεταστροφή στην πίστη, αποκαλύπτοντας με τόλμη όλες τις εμπειρίες που συνέβαιναν στην ψυχή του.

Ο απόστολος πιστεύει ότι οι ακροατές του πρέπει να γνωρίζουν τα πάντα για τον δάσκαλό τους – όχι μόνο για τις ιεραποστολικές του επιτυχίες, αλλά και για τις προηγούμενες πτώσεις του, για το πώς ο Σαύλος-διώκτης έγινε Παύλος-απόστολος.

Αυτό είναι απαραίτητο, όχι μόνο για να δεχτούν την κλήση του, αλλά και για να πιστέψουν ακράδαντα στον Χριστό για όλη την υπόλοιπη ζωή τους.

Ο ευαγγελιστής είναι τόσο ειλικρινής που δεν φοβάται να μιλήσει ακόμα και για όσα μπορεί αρχικά να απομακρύνουν τους ακροατές του από την αποδοχή του Ευαγγελίου. Διότι μιλάει για τις δυσκολίες και τις θλίψεις που αναπόφευκτα βιώνουν όλοι οι πιστοί στον Χριστό. Πρώτα, με το παράδειγμά του δείχνοντας ότι η συσταύρωση με τον Σωτήρα αποτελεί εγγύηση σωτηρίας της ψυχής για την αιωνιότητα, πείθει ότι οι αληθινοί χριστιανοί είναι μόνο εκείνοι που «σταύρωσαν τη σάρκα με τα πάθη και τις επιθυμίες» (Γαλ. 5:24).

Περισσότερο από απλή υπομονή

Ο Παύλος δηλώνει ότι η παθητική υπομονή των βιοτικών δυσκολιών δεν είναι αρκετή για να σωθεί κανείς. Χρειάζεται στοχευμένη, ενεργή πάλη με τον «παλαιό άνθρωπο».

Και πράγματι, ας δούμε τη ζωή μας. Μπορεί κανείς να αντέξει την προσβολή και, σφίγγοντας τα δόντια, να υπομείνει την κατηγορία και τη συκοφαντία. Εξωτερικά θα φαινόμαστε ευσεβείς και ήρεμοι. Αλλά με τέτοια εξωτερική υπομονή, που μοιάζει με στωικισμό, στην καρδιά μπορεί να κρύβεται η καταδίκη, η μαύρη κακία, το μίσος, η δίψα για εκδίκηση ή η λεπτή ματαιοδοξία: «Τι καλός που είμαι που συγκρατήθηκα».

Μπορεί να ονομαστεί τέτοια υπομονή σωτήρια; Φυσικά – όχι. Αυτή είναι η υπομονή του υπερήφανου, που προστατεύει το πρόσωπό του, αλλά όχι την ψυχή του.

Αλλά αν προσευχηθούμε για τον προσβλητή ειλικρινά, αν συγχωρήσουμε τον εχθρό όχι με λόγια, αλλά με την καρδιά, και ταυτόχρονα απευθυνθούμε στον Θεό με τα λόγια: «Κύριε, ελέησόν με, τον αμαρτωλό, και με τις άγιες προσευχές του ελέησέ με!», τότε το βάρος του βιοτικού σταυρού θα γίνει πραγματικά καλό και ελαφρύ. Γιατί; Επειδή τη στιγμή αυτής της μετάνοιας σταυρώνουμε το πιο σημαντικό – την υπερηφάνειά μας, τον εγωισμό μας, την αλαζονεία μας. Αυτή τη στιγμή, επιτέλους, συσταυρωνόμαστε με τον Χριστό.

Εγχείρηση στην καρδιά

Η εξάλειψη της αμαρτίας μέσα μας, ειδικά όταν έχει γίνει συνήθεια, είναι εξαιρετικά δύσκολη. Έχουμε συγχωνευθεί με τα πάθη μας, έχουν γίνει η «δεύτερη φύση» μας, το δέρμα μας. Και το να αφαιρέσουμε αυτό το νεκρό δέρμα είναι επώδυνο. Αλλά χωρίς μια τέτοια επώδυνη εγχείρηση, είναι αδύνατο να φτάσουμε στο στεφάνι της πνευματικής ζωής, για το οποίο μιλάει ο απόστολος Παύλος: «δεν ζω εγώ, αλλά ζει μέσα μου ο Χριστός».

Αυτά τα λόγια – δεν είναι απλώς μια όμορφη μεταφορά. Μια τέτοια ανεξήγητη διείσδυση του ανθρώπου στον Θεό και του Θεού στον άνθρωπο είναι δυνατή μόνο όταν η ανθρώπινη ψυχή γίνει θεοειδής. Διότι το όμοιο γνωρίζεται από το όμοιο, και το όμοιο ενώνεται με το όμοιο. Όπως κάποτε και ο Παντοδύναμος Θεός για τη σωτηρία μας έλαβε πάνω Του την παλαιά φύση του ανθρώπου, έτσι και ο άνθρωπος τώρα καλείται να δεχτεί μέσα του τη Φωτιά της Θεότητας.

Οι άγιοι πατέρες συχνά συνέκριναν αυτή την κατάσταση με το σίδερο που τοποθετείται στη φωτιά. Το σίδερο παραμένει σίδερο (ο άνθρωπος δεν χάνει την προσωπικότητά του), αλλά αποκτά τις ιδιότητες της φωτιάς: αρχίζει να λάμπει, να καίει και να εκπέμπει θερμότητα. Έτσι και η ψυχή, καθαρισμένη από τη σκουριά της αμαρτίας, γίνεται αγωγός της Θείας χάρης.

Συνεργία: το βήμα του ανθρώπου και το βήμα του Θεού

Στο αναφερόμενο απόσπασμα της αποστολικής επιστολής γίνεται λόγος για τη μυστηριώδη συνεργία – τη συνεργασία του ανθρώπου και του Θεού, που μας οδηγεί στη θεοειδότητα.

Ο Όσιος Αντώνιος ο Μέγας έβλεπε στη θεοειδότητα τον σκοπό όλης της ανθρώπινης ζωής. Όχι απλώς στο να είναι κανείς «καλός άνθρωπος», όχι στο να τηρεί ένα σύνολο ηθικών κανόνων, αλλά στο να γίνει θεός κατά χάρη.

Μόνο για αυτόν τον υψηλό σκοπό θυσιάζουμε την επίγεια άνεση και τις παροδικές απολαύσεις μας. Κάποιες φορές μια τέτοια αποκήρυξη φέρνει στον παθιασμένο άνθρωπο θλίψη και απογοήτευση – όπως κλαίει ένα παιδί, από το οποίο πή