Κατασχέθηκε ο καθεδρικός ναός του Τσερκάσι, τι έπεται;
Στις 17 Οκτωβρίου 2024, υποστηρικτές της OCU κατέλαβαν τον καθεδρικό ναό στο Τσερκάσι. Πώς μπορούν να εξελιχθούν τα γεγονότα και τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την Εκκλησία;
Ένα πλήρες χρονικό της κατάσχεσης του καθεδρικού ναού του Αγίου Μιχαήλ παρουσιάζεται εδώ: «Πίστη ενάντια στη βία: Χρονικό της κατάσχεσης του καθεδρικού ναού τηςUOC στο Τσερκάσι». Αξίζει να δοθεί προσοχή σε αρκετά βασικά σημεία που θα καθορίσουν τις μελλοντικές εξελίξεις στο Τσερκάσι και στην Ουκρανία συνολικά.
Κυβερνητική ευνοιοκρατία
Η κατάληψη έγινε με την πλήρη έγκριση των αρχών και πιθανότατα με άμεση εντολή τους. Το κανάλι Telegram «Resident», επικαλούμενο μια ανώνυμη πηγή από το Γραφείο του Προέδρου, ανέφερε ότι δόθηκαν διαταγές για κατάληψη καθεδρικών ναών σε εκκλησίες της UOC. Οι τοπικές αρχές είχαν εκφράσει εδώ και καιρό αντιεκκλησιαστική ρητορική. Πολλά περιφερειακά και δημοτικά συμβούλια είχαν λάβει αποφάσεις στις συνεδριάσεις τους για την απαγόρευση των δραστηριοτήτων της UOC στα εδάφη τους ή είχαν κάνει έκκληση στην Βερχόβνα Ράντα να επιβάλει μια τέτοια απαγόρευση σε εθνικό επίπεδο.
Ο δήμαρχος του Τσερκάσι, Ανατόλι Μπονταρένκο, εξέφρασε ανοιχτά τις προθέσεις του να μεταφέρει τον καθεδρικό ναό του Αγίου Μιχαήλ στην OCU και λίγες μέρες πριν δημοσίευσε μια πραγματική ανακοίνωση για την κατάσχεση στο Instagram. Επιπλέον, μεταξύ της πρώτης (αποτυχημένης) και της δεύτερης (επιτυχημένης) απόπειρας κατάληψης του καθεδρικού ναού, ο δήμαρχος έκανε δημόσια έκκληση, καλώντας de facto τους υποστηρικτές της OCU να έρθουν και να υποστηρίξουν τις ενέργειες των ακτιβιστών για την κατάληψη του ναού.
Πριν από αρκετούς μήνες, η ΕΟΔ πρότεινε ότι οι αποτυχίες στο μέτωπο θα ωθούσαν τις αρχές να εντείνουν τη δίωξη της UOC για να αποσπάσουν την προσοχή του κοινού από τις δικές τους λανθασμένες αποφάσεις και να ανακατευθύνουν τη λαϊκή οργή προς κάποιον άλλο. Η Εκκλησία είναι ιδανικός στόχος για τέτοιους χειρισμούς: ειρηνική, ανυπεράσπιστη και πρόθυμη να υπομείνει και να συγχωρήσει τα πάντα. Ο Χριστός έφτιαξε την Εκκλησία έτσι, και έτσι πρέπει να παραμείνει, ό,τι κι αν γίνει. Διαφορετικά, θα έπαυε να είναι η Εκκλησία.
Ήδη από το 64 μ.Χ., ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Νέρων, χρειαζόμενος να απομακρύνει την ευθύνη από πάνω του για την πυρπόληση της Ρώμης, έδειξε τους Χριστιανούς ως εμπρηστές και οργάνωσε δημόσια, αιματηρά αντίποινα εναντίον τους για να ικανοποιήσει την οργή του πλήθους. Το ίδιο συμβαίνει και σήμερα. Τις τελευταίες ημέρες, στη δύσκολη κατάσταση στο μέτωπο, προστέθηκε και μια διπλωματική αποτυχία του λεγόμενου «Σχεδίου νίκης του Ζελένσκι». Οι κορυφαίες δυτικές χώρες ουσιαστικά αρνήθηκαν στον Πρόεδρο της Ουκρανίας βασικούς όρους του σχεδίου: ένταξη στο ΝΑΤΟ και άδεια να βομβαρδίζει βαθιά στη Ρωσία. Όλες αυτές οι αρνητικές ειδήσεις για τις αρχές έπρεπε να αντισταθμιστούν και να γίνουν δυνατά. Γι' αυτό οι στόχοι δεν ήταν απλοί ενοριακοί ναοί, αλλά καθεδρικοί ναοί. Λίγο μετά την κατάληψη του καθεδρικού ναού του Αγίου Μιχαήλ στο Τσερκάσι, έγινε μια προσπάθεια κατάληψης του καθεδρικού ναού στο Κρεμεντσούγκ.
Αδράνεια της επιβολής του νόμου
Σε ένα συνταγματικό κράτος, όπως η Ουκρανία, σύμφωνα με το Σύνταγμά της, το σύστημα επιβολής του νόμου δεν πρέπει να καθοδηγείται από πολιτικά κίνητρα. Ο ρόλος του είναι να διασφαλίζει την αυστηρή τήρηση του νόμου και να θέτει υπόλογους τους παραβάτες. Στην προκειμένη περίπτωση υπήρξε μεγάλης έκτασης, κατάφωρη και εντελώς απροκάλυπτη παράβαση του νόμου. Αυτό περιελάμβανε σωματική βία, χρήση πυροβόλων όπλων (ή κάτι παρόμοιο με αυτά), παράνομη είσοδο σε κτίριο, ληστεία, απειλές, υποκίνηση θρησκευτικού μίσους και πολλά άλλα. Ωστόσο, οι αρχές επιβολής του νόμου παρακολουθούσαν ήρεμα αυτά τα εγκλήματα και, όχι μόνο δεν έκαναν τίποτα, αλλά σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες, διευκόλυναν ακόμη και αυτές τις ενέργειες με συγκεκριμένους τρόπους. Η κατάσχεση του καθεδρικού ναού του Αγίου Μιχαήλ αποτελεί παραβίαση πάμπολλων ουκρανικών νόμων και παραβίαση βασικών δικαιωμάτων και ελευθεριών. Ωστόσο, δεν υπήρξε σχεδόν καμία απάντηση από τις αρχές επιβολής του νόμου.
Ο Μητροπολίτης Τσερκασί Θεοδόσιος δήλωσε ότι η κοινότητα του καθεδρικού ναού του Αγίου Μιχαήλ θα υπερασπιστεί τα δικαιώματά της ενώπιον δικαστηρίου. Αυτή είναι η σωστή πορεία δράσης, αλλά με βάση την εμπειρία των δικαστικών διαδικασιών που σχετίζονται με την UOC, είναι δύσκολο να περιμένουμε μια δίκαιη δίκη. Αρκεί να αναλογιστείτε τη δίωξη των δημοσιογράφων της ΕΟΔ, οι οποίοι έχουν φυλακιστεί για πάνω από έξι μήνες μόνο και μόνο για αναφορά ειδήσεων. Ξανά και ξανά, τα δικαστήρια αποδέχθηκαν τα παράλογα και ανήθικα αιτήματα εισαγγελέων και ανακριτών. Αυτό αποδεικνύει ότι η Ουκρανία δεν διαθέτει ανεξάρτητο δικαστικό σώμα, όπως επίσης κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα, και δεν υπάρχει δυνατότητα για τους Ουκρανούς πολίτες να ασκήσουν το δικαίωμά τους σε μια ανεξάρτητη, δημόσια και δίκαιη δίκη.
Αυτό δείχνει ότι ενώ οι αρχές δεσμεύονται προφορικά στον δρόμο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, στην πράξη κάνουν ό,τι είναι δυνατό για να αποτρέψουν αυτή την ολοκλήρωση, απομακρύνοντας την Ουκρανία όλο και περισσότερο από τα ευρωπαϊκά πρότυπα προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις δημοκρατικές αρχές του κράτους και της κοινωνίας. Υπάρχουν πολλές δηλώσεις από αυτούς που βρίσκονται στην εξουσία που υποστηρίζουν ότι η Ουκρανία δεν είναι Ρωσία – ότι έχουμε δημοκρατία, ενώ αυτοί έχουν αυταρχισμό. ότι έχουμε ανθρώπινα δικαιώματα, ενώ αυτοί έχουν την κυριαρχία των δυνάμεων ασφαλείας. Αλλά στην πραγματικότητα, η πολιτική των ουκρανικών αρχών γίνεται όλο και πιο παρόμοια με αυτή του αντιπάλου μας. Υιοθετούμε τις αυταρχικές μεθόδους διακυβέρνησής τους, δίνοντας προτεραιότητα στις πολιτικές σκοπιμότητες έναντι του νόμου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και διαμορφώνουμε το κράτος και την κοινωνία σύμφωνα με τα ίδια πρότυπα με τη Ρωσική Ομοσπονδία. Στο τέλος, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει στην ήττα της Ουκρανίας, γιατί ένα δημοκρατικό, νόμιμο κράτος μπορεί να νικήσει μια μεγάλη αυταρχική χώρα, αλλά ένα μικρό αυταρχικό κράτος δεν μπορεί ποτέ να νικήσει ένα μεγάλο αυταρχικό κράτος.
Η σκληρότητα των επιτιθέμενων
Αν κρίνουμε από τα πλάνα που καταγράφηκαν από αυτόπτες μάρτυρες κατά τη διάρκεια της κατάσχεσης, οι δράστες έλαβαν πλήρη άδεια για οποιαδήποτε βία. Έριξαν πυροβολισμούς, έκαναν χρήση δακρυγόνων στους πιστούς και τους ξυλοκόπησαν βάναυσα, χωρίς να ανησυχούν για τους ποιους χτύπησαν. Είναι σημαντικό να σημειωθεί πόσο σκληρά και επιδέξια χτυπούν τους ανθρώπους – πρόκειται για άτομα που ξέρουν ξεκάθαρα πώς να πολεμούν και να το κάνουν συχνά. Το συμπέρασμα είναι προφανές: επρόκειτο για μαχητές, που είχαν εισαχθεί ειδικά και πιθανότατα πληρώθηκαν για να κάνουν τη βρώμικη δουλειά.
Αυτό το στυλ μοιάζει έντονα με τα λεγομένα «titushky» από την εποχή του Γιανουκόβιτς. Αν οι αρχές θέλουν να κάνουν κάτι εκτός νόμου, απευθύνονται σε τέτοιους ανθρώπους. Ωστόσο, με αυτόν τον τρόπο, υπονομεύουν τα ίδια τα θεμέλια του κράτους, ένα από τα οποία είναι το μονοπώλιο της κυβέρνησης στη νόμιμη βία. Όταν οι αρχές επιτρέπουν να ασκείται τέτοια βία από μη κρατικούς φορείς που δρουν εκτός νόμου, καταστρέφουν το κράτος. Εάν αυτό δεν σταματήσει, η Ουκρανία θα μπορούσε να περιέλθει στην ανομία, όπου η εξουσία ανήκει σε όποιον μπορεί να προσελκύσει περισσότερα «titushky» από τον αντίπαλό του.
Ο μόνος τρόπος να αντισταθείς σε τέτοιες μεθόδους είναι μέσω της προσευχής και της προθυμίας για θυσία. Η επιλογή της ανάπτυξης ισχυρών νεαρών ανδρών από τους πιστούς για να αντιμετωπίσουν αυτούς τους μαχητές ενέχει τον κίνδυνο να μετατραπεί μια κατάσταση όπου η Εκκλησία υπερασπίζεται νομικά τα δικαιώματά της σε σύγκρουση μεταξύ δύο ομάδων που παραβιάζουν εξίσου τον νόμο. Ίσως, αυτό ακριβώς θέλουν οι ιδεολόγοι πίσω από αυτές τις κατασχέσεις εκκλησιών. Η πρόσληψη νομικών εταιρειών ασφαλείας για την προστασία των εκκλησιών της UOC μπορεί να είναι χρήσιμη, αλλά είναι σαφές ότι ενάντια σε τέτοιες μεγάλης κλίμακας και καλά οργανωμένες επιχειρήσεις, όπως η κατάληψη του καθεδρικού ναού Τσερκάσι, αυτό δεν θα βοηθήσει.
Σταθερότητα των πιστών
Μια άλλη, και ίσως η πιο σημαντική, πτυχή αυτού του γεγονότος είναι ότι η κοινότητα του καθεδρικού ναού του Αγίου Μιχαήλ δεν χωρίστηκε σε υποστηρικτές και αντιπάλους της ένταξης στην OCU. όλη σχεδόν η κοινότητα παρέμεινε πιστή στην Ιερά Εκκλησία. Οι ισχυρισμοί του δημάρχου A. Bondarenko και άλλων ότι η κοινότητα ψήφισε να μεταφερθεί στην OCU είναι ψέματα χωρίς βάση στην πραγματικότητα. Όλοι είδαν ότι ο καθεδρικός ναός δεν καταλήφθηκε από πιστούς ή μέλη της κοινότητας, αλλά από ισχυρούς άνδρες με μπαλακλάβες υπό τη διεύθυνση του «ιερέα» της OCU Ναζάρια Ζασάνσκι. Θα προσευχηθούν σε αυτόν τον καθεδρικό ναό μετά την κατάσχεση; Θα τον συντηρήσουν και θα τον επισκευάσουν με δικά τους κεφάλαια; Είναι για γέλια, έτσι δεν είναι; Για να μην αναφέρουμε πού θα πάνε τα 60.000 δολάρια και 80.000 εθνικού νομίσματος, τα οποία οι ενορίτες συγκέντρωσαν για αποκατάσταση και τα τεράστια κεφάλαια που κλάπηκαν κατά τη διάρκεια της κατάσχεσης. Σίγουρα όχι για τον σκοπό τους.
Εάν η κοινότητα του καθεδρικού ναού του Αγίου Μιχαήλ, ή τουλάχιστον μέρος της, είχε συμφωνήσει να μεταφερθεί στην OCU, θα συνέχιζαν ειρηνικά να προσεύχονται στον καθεδρικό ναό, χωρίς κανείς να τους εκδιώξει, να τους απειλήσει ή να τους χτυπήσει. Για τον Μητροπολίτη Θεοδόσιο, μια μετάβαση στην OCU θα σήμαινε το κλείσιμο όλων των ποινικών υποθέσεων και μια ήσυχη ζωή. Για τους ιερείς θα σήμαινε διατήρηση των θέσεων υπηρεσίας και των αντίστοιχων εισοδημάτων τους. Αλλά επέλεξαν τον πόνο και την πίστη στον Θεό από την ειρήνη και την ευημερία. Ο Απόστολος Παύλος έγραψε για αυτό όταν είπε ότι ο προφήτης Μωυσής «προτίμησε να υποφέρει μαζί με το λαό του Θεού, παρά ν’ απολαμβάνει την πρόσκαιρη αμαρτωλή ζωή.
Θεώρησε μεγαλύτερο πλούτο από τους θησαυρούς της Αιγύπτου τον εξευτελισμό, σαν εκείνον που υπέφερε ο Χριστός, γιατί απέβλεπε στην ανταπόδοση». (Εβραίους 11:25-26). Σε αυτό το «βλέποντας μπροστά στην ανταμοιβή» οι πιστοί πρέπει να αντλήσουν τη δύναμή τους. Σήμερα μας διώκουν, μας ταπεινώνουν και μας συκοφαντούν. καταλαμβάνονται οι εκκλησίες μας και κατηγορούμαστε για έλλειψη πατριωτισμού. Όλα αυτά όμως δεν έγιναν στον Χριστό από τους δικούς Του ανθρώπους; Δεν τα άντεξαν όλα αυτά οι απόστολοι του Χριστού; Δεν έχουν βιώσει το ίδιο οι μάρτυρες και όλοι οι αληθινοί ακόλουθοι του Κυρίου μας Ιησού Χριστού;
Τότε ο Ιησούς είπε στους μαθητές του: «Όποιος θέλει να με ακολουθήσει, ας απαρνηθεί τον εαυτό του, ας σηκώσει το σταυρό του κι ας με ακολουθήσει. Γιατί όποιος θέλει να σώσει τη ζωή του θα τη χάσει· όποιος όμως εξαιτίας μου χάσει τη ζωή του, θα τη βρει. Τι όφελος έχει ο άνθρωπος, αν κερδίσει ολόκληρο τον κόσμο, χάσει όμως τη ζωή του; Ή τι μπορεί να δώσει ο άνθρωπος ως αντάλλαγμα για τη ζωή του; Γιατί ο Υιός του Ανθρώπου θα έρθει με όλη τη λαμπρότητα του Πατέρα του μαζί με τους αγγέλους του, και τότε θα ανταμείψει τον καθένα ανάλογα με τις πράξεις του» (Ματθαίος 16:24-27).
Τι έπεται;
Υπήρχαν πολύ λίγες ενορίες στην UOC όπου η πλειοψηφία ήθελε να ενταχθεί στην OCU, και μετακόμισαν στο OCU ήσυχα και ειρηνικά. Οι περισσότεροι το έκαναν χωρίς τους ιερείς τους, καθώς οι κληρικοί έδειχναν μεγάλη σταθερότητα στην πίστη τους. Υπήρχαν μερικές ακόμη κοινότητες όπου οι απόψεις διίσταντο, και αυτές μεταφέρθηκαν στην OCU εν μέσω σύγκρουσης και αντίστασης. Οι πιστοί που παρέμειναν με την Εκκλησία σχημάτισαν τη δική τους κοινότητα. Έπειτα, υπήρξαν περισσότερες περιπτώσεις όπου ένας ή δύο «Ιούδες» προκάλεσαν προβλήματα, αναστατώνοντας τους πιστούς, εμπλέκοντας το κοινό που παραπλανήθηκε από την προπαγάνδα και φέρνοντας ακτιβιστές για να καταλάβουν την εκκλησία. Σε κάποιες περιπτώσεις τα κατάφεραν. Αλλά από σήμερα, είναι ασφαλές να πούμε ότι όλοι όσοι ήθελαν να ενταχθούν στην OCU το έχουν ήδη κάνει. Η Εκκλησία καθαρίζεται σε περιόδους διωγμών, και αυτή η κάθαρση είναι σε μεγάλο βαθμό πλήρης. Πολύ πριν από τη δημιουργία της OCU, υπήρχε ένα ρητό ότι περίπου ένας στους δώδεκα χριστιανούς είναι «Ιούδας». Στην παρούσα φάση των διώξεων, το ποσοστό των «Ιούδων» στην UOC έχει αποδειχθεί πολύ μικρότερο. Παρά τις ποινικές υποθέσεις, τις απειλές, τις φυλακίσεις, τις επιθέσεις από μαχητές και πολλά άλλα, ούτε ένας επίσκοπος (εκτός από τον Ντραμπίνκο και τον Σοστάτσκι, που εγκατέλειψαν την UOC στην αρχή) δεν ήθελε να ενταχθεί στο έργο OCU. Δεν έχουν γίνει μαζικές μετακινήσεις κοινοτήτων ή, κυρίως, κληρικών.
Επομένως, είναι λογικό να υποθέσουμε ότι στο μέλλον, εάν συνεχιστούν οι τρέχουσες τάσεις, κανείς δεν θα ενταχθεί στην OCU. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρξουν περισσότερες κατασχέσεις εκκλησιών – σίγουρα θα συνεχιστούν. Η UOC πιθανότατα θα χάσει περισσότερους καθεδρικούς ναούς και εκκλησίες, αλλά «Είναι ο Θεός που δημιούργησε τον κόσμο κι όλα όσα υπάρχουν σ’ αυτόν. Ως Κύριος του ουρανού και της γης, δεν κατοικεί σε χειροποίητους ναούς» (Πράξεις 17:24).
Ο Θεός ζει στις ανθρώπινες καρδιές και μόνο ένας άνθρωπος μπορεί να Τον διώξει. Αν κάποιος κρύβει κακία, μίσος ή μνησικακία στην καρδιά του, ο Θεός δεν θα κατοικήσει εκεί. Δεν θα μιλήσουμε καθόλου για τους μαχητές και τους επιδρομείς εκκλησιών, αλλά αν οι πιστοί, αυτοί που υπερασπίζονται τις εκκλησίες και τα ιερά τους, αφήσουν τον εαυτό τους να νιώσει ασεβείς συγκινήσεις ή σκέψεις, θα υποστούν πράγματι μια πνευματική ήττα. «Επειδή μάλιστα θα πληθύνει η κακία, η αγάπη πολλών θα ψυχρανθεί....» (Ματθ. 24,12). Αυτό πρέπει να φοβόμαστε και να το αποτρέψουμε. Αν έχουμε αγάπη, ό,τι κι αν συμβεί, είμαστε με τον Θεό, είμαστε στην Εκκλησία, και οι πύλες της κόλασης δεν θα μας επικρατήσουν.
Ο Μητροπολίτης Θεοδόσιος κάλεσε την κοινότητα του καθεδρικού ναού να συγκεντρωθεί σε σπίτια για λειτουργίες. Αυτό θα συμβεί, και στα μάτια του Θεού, θα εξακολουθεί να είναι η ίδια κοινότητα, η ίδια Εκκλησία όπως όταν γίνονταν λειτουργίες στον καθεδρικό ναό.
Ακόμα κι αν τα πράγματα είναι πολύ πιο απλά και φτωχότερα εξωτερικά, οι προσευχές θα είναι ακόμη πιο ένθερμες, η κραυγή προς τον Θεό ακόμα πιο διαπεραστική και η πίστη ακόμα πιο σταθερή. Σήμερα, η κοινότητα του καθεδρικού ναού του Αγίου Μιχαήλ αντιμετωπίζει κακουχίες, όπως οι Χριστιανοί που έχασαν τις εκκλησίες τους αντιμετώπισαν δυσκολίες χθες, όπως και εκείνοι που θα χάσουν τις δικές τους αύριο. Αλλά μπορούν να παρηγορηθούν με αυτά τα λόγια: «Πήραν τον καθεδρικό σου ναό — χτίσε έναν καθεδρικό ναό στην καρδιά σου! Καθάρισέ τον από αμαρτίες, από μάταιες σκέψεις, από αισθήματα ανάξια του Θεού! Προσκάλεσε το Πνεύμα του Θεού εκεί: «Ελά και κατοικήσε μέσα μου ...» Και θα δείτε ότι αυτό που συνέβη στις 17 Οκτωβρίου και πριν σε άλλες εκκλησίες, και αυτό που μπορεί να συμβεί στο μέλλον, δεν θα είναι απώλεια αλλά κέρδος για εσένα».
