Φως της Ρωσικής γης: πώς η πίστη δημιούργησε τον πολιτισμό μας
Από την Εκκλησία της Δεκάτης και τον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Σοφίας μέχρι την εικόνα του Βλαντιμίρ - θυμόμαστε τα μεγάλα αριστουργήματα της Κιεβινής Ρωσίας, που γεννήθηκαν από την ορθόδοξη πίστη.
```html
«Ω φωτεινή και καλλωπισμένη γη μας! Και με πολλές ομορφιές έχεις θαυμαστεί…»
Από διήγηση του XIII αιώνα
Η θρησκεία από αρχαιοτάτων χρόνων συνοδεύει τον πολιτισμό, αποτελώντας το κεντρικό του στοιχείο. Το ηθικό της δυναμικό βρίσκει την έκφρασή του στον κόσμο της αισθητικής, στον κόσμο της τέχνης. Η ορθόδοξη τέχνη είναι ένα ολόκληρο σύστημα κοσμογονίας, γεμάτο για τους ανθρώπους κάθε εποχής με μεγάλο νόημα και σημασία.
Η γέννηση της χριστιανικής τέχνης στη Ρωσία
Στα τέλη του 10ου αιώνα η Κιεβική Ρωσία αποδέχτηκε τον χριστιανισμό. Με εντολή του πρίγκιπα Βλαδίμηρου ανεγέρθηκαν οι πρώτοι πέτρινοι και ξύλινοι ναοί.
Η Εκκλησία επιδίωκε να εδραιώσει στον λαό τη νέα πίστη, ενώ οι πρίγκιπες να ενισχύσουν την «Θεόδοτη εξουσία».
Δεξιοτέχνες τεχνίτες ζωγράφιζαν εικόνες, κάλυπταν τους τοίχους των εκκλησιών με τοιχογραφίες και μωσαϊκά. Οι χρονικογράφοι διατήρησαν για εμάς το όνομα του καλλιτέχνη Αλίπιου του Πέτσερσκ, ο οποίος «ήταν πολύ επιδέξιος στη ζωγραφική εικόνων» και για την τέχνη του κατατάχθηκε στους αγίους.
Δυστυχώς, τα πιο πρώιμα μνημεία της αρχαίας ρωσικής κουλτούρας δεν έφτασαν σε εμάς. Πυρκαγιές, εμφύλιοι πόλεμοι και αιώνες της μογγολικής κυριαρχίας προκάλεσαν τεράστια ζημιά στη χώρα και την κουλτούρα της. Κατά τις ανασκαφές των θεμελίων της μεγαλοπρεπούς Δεκατιανής εκκλησίας της Κοίμησης της Θεοτόκου βρέθηκαν μόνο μερικά θραύσματα τοιχογραφιών.
Και όμως, πολλά διατηρήθηκαν: οι καθεδρικοί ναοί του Κιέβου, του Νόβγκοροντ, του Τσερνίγκοφ, πολύτιμα μωσαϊκά και τοιχογραφίες, ανάγλυφα και, φυσικά, εικόνες. Στα κανονικά πρόσωπα του Χριστού, της Θεοτόκου και των αγίων, οι ζωγράφοι και οι αρχιτέκτονες της Αρχαίας Ρωσίας δημιούργησαν μια καλλιτεχνική χρονογραφία της εποχής τους.
Η Αγία Σοφία του Κιέβου – η καρδιά της μητρόπολης
Γνωρίζοντας την αρχαία ρωσική τέχνη, εισερχόμαστε σε έναν κόσμο ισχυρών συναισθημάτων και μεγάλων ιδεών, όπου το πνευματικό στοιχείο αναμφίβολα υπερισχύει του υλικού. Αυτός ο κόσμος μας αποκαλύπτεται στην αρχιτεκτονική, τις τοιχογραφίες και τα μωσαϊκά της Αγίας Σοφίας του Κιέβου. Ο καθεδρικός ναός ανεγέρθηκε κατά την εποχή της έντονης οικοδομικής δραστηριότητας του Γιαροσλάβου του Σοφού και έγινε ο αρχιτεκτονικός πυρήνας γύρω από τον οποίο συγκεντρώθηκε το κέντρο της πνευματικής και πολιτιστικής ζωής του Αρχαίου Κιέβου.
Βρίσκεται σε ψηλή όχθη του Δνείπερου, λάμπει με τους τρούλους του, κυριαρχώντας στις γύρω περιοχές.
Αλλά εξίσου μεγαλοπρεπής ήταν και η εσωτερική του διακόσμηση. Η προσοχή του εισερχόμενου επικεντρωνόταν στο ιερό και στον χώρο κάτω από τον κεντρικό τρούλο, όπου βρίσκεται η μωσαϊκή απεικόνιση του Χριστού Παντοκράτορα. Στα αυστηρά πρόσωπα των αγίων, στα μεγάλα σκοτεινά μάτια τους, αισθάνεται κανείς την έντονη εσωτερική ζωή, τη βαθιά πεποίθηση στην αλήθεια της πίστης τους.
Πάνω από το ιερό υψώνεται η μεγαλοπρεπής μορφή της Θεοτόκου Οράντας, την οποία ο λαός από παλιά αποκαλούσε «Αδιάσπαστο Τείχος».
Οι άνθρωποι πίστευαν: όσο στέκεται η Οράντα, θα στέκεται και το Κίεβο.
Για να επιτύχουν τέτοια συναισθηματική επίδραση, οι καλλιτέχνες χρησιμοποίησαν μια πλούσια παλέτα: στα μωσαϊκά της Αγίας Σοφίας του Κιέβου υπάρχουν περίπου 130 αποχρώσεις διαφορετικών χρωμάτων.
Η εικόνα – «παράθυρο στον ουράνιο κόσμο»
Στην Κιεβική Ρωσία διαδόθηκαν ευρέως οι εικόνες. Ανάμεσα στις αρχαιότερες ξεχωρίζει η εικόνα της «Βλαδιμήρσκαγια» Θεοτόκου βυζαντινής προέλευσης. Αυτή η εικόνα είναι γεμάτη με τρυφερή λυρική και βάθος συναισθημάτων. Ο Βρέφος, αγκαλιάζοντας τον λαιμό της μητέρας του, έχει ακουμπήσει το μάγουλό του στο δικό της. Στα μεγάλα θλιμμένα μάτια της Θεοτόκου ενσαρκώνεται η πιο υψηλή και αληθινή αγιότητα της μητρικής αγάπης. Η εικόνα της "Βλαδιμήρσκαγια" Θεοτόκου αποτέλεσε τη βάση για την εμφάνιση στη Ρωσία ολόκληρης της εικονογραφικής κατεύθυνσης, που ονομάστηκε «Ευμενία».
<img src="/img/forall/u/18/97/1200px-%D0%90%D1%80%D1%85%D0
