Μετατρέπουμε το μείον σε συν.
Οι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται να ακούν για το καλό, θέλουν να ξέρουν τι κακό συμβαίνει στον κόσμο. Αυτό δείχνει ότι το πνευματικό μας μάτι είναι πράγματι σκοτεινό, ότι κάτι δεν πάει καλά με εμάς.
«Λύχνος του σώματος εστίν ο οφθαλμός… εάν ουν το φως το εν σοι σκότος εστίν, το σκότος πόσον;»
Κατά τη βαθιά μας πεποίθηση, ο εσωτερικός μας κόσμος είναι αντανάκλαση του εξωτερικού κόσμου. Εάν με εμάς, με τους συγγενείς μας, γύρω μας όλα είναι καλά, τότε και μέσα μας θα είναι φωτεινά. Και το αντίστροφο. Όταν οι κοντινοί μας άνθρωποι είναι άρρωστοι, όταν γύρω μας καταρρέει ο κόσμος, τότε και μέσα μας εγκαθίσταται βαθύ σκοτάδι. Φαίνεται ότι όλα αυτά είναι τόσο κατανοητά, γιατί να μιλάμε γι' αυτό; Αλλά μόνο στο Ευαγγέλιο και στους αγίους πατέρες συναντάμε τη σκέψη ότι όλα είναι ακριβώς το αντίθετο. Ο εξωτερικός κόσμος, όπως τον βλέπουμε, είναι αντανάκλαση του εσωτερικού μας κόσμου. Η σκέψη, συμφωνήστε, είναι αρκετά παράξενη. Ας προσπαθήσουμε να την κατανοήσουμε.
Πώς μπορούμε να βλέπουμε τον κόσμο στο φως, αν αυτός βρίσκεται στο σκοτάδι; Πώς μπορούμε να χαιρόμαστε, όταν γύρω μας απλώνεται θάλασσα ανθρώπινου πόνου και θλίψης; Πώς μπορούμε να είμαστε ήρεμοι και ειρηνικοί, όταν από παντού μας επιτίθενται συμφορές, θλίψη και δυστυχίες;
Αλλά, για παράδειγμα, ο γέροντας Σίμων (Αίμακτος) υποστηρίζει ότι ο κόσμος γύρω μας είναι όπως εμείς, ότι είναι αντανάκλαση του νου μας. Το ίδιο διδάσκει και ο γέροντας Θαδδαίος Βιτοβνίτσκι. Αποδεικνύεται ότι το πρόβλημα του εσωτερικού μας σκότους δεν είναι αυτό που συμβαίνει έξω, αλλά αυτό που συμβαίνει μέσα μας. Το πρόβλημα είναι στη δική μας προσωπική στάση απέναντι σε ό,τι συμβαίνει, στο πώς βλέπω τον κόσμο και πώς κατανοώ τα γεγονότα που συμβαίνουν σε αυτόν.
Η αυτογνωσία είναι ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία της πνευματικής ζωής. Είναι πολύ σημαντικό να κοιτάξουμε τον εαυτό μας σαν από την πλευρά. Τότε θα δούμε ότι με κάποιον παράξενο τρόπο ο νους μας πάντα αναζητά το κακό σε όλα. Του αρέσει να διαβάζει για το κακό, να μαθαίνει κακές ειδήσεις, να ακούει όταν κάποιος λέει κάτι κακό. Γι' αυτό το λόγο οι περισσότερες ειδήσεις δεν είναι για το καλό.
Στους ανθρώπους δεν είναι ενδιαφέρον να ακούν για το καλό, θέλουν να ξέρουν τι κακό συμβαίνει στον κόσμο. Αυτό δείχνει ότι το πνευματικό μας μάτι είναι πράγματι σκοτεινό, ότι κάτι δεν πάει καλά με εμάς, αν με τέτοιο μαζοχισμό επιθυμούμε να ζούμε στο σκοτάδι της δικής μας συνείδησης.
Αν κοιτάξουμε από την πλευρά και αντικειμενικά σημειώσουμε με συν και πλην όλα όσα μας περιβάλλουν, τόσο μέσα όσο και έξω, θα δούμε ότι τα συν είναι πολύ περισσότερα. Υπάρχουν πολύ περισσότερες αφορμές για χαρά παρά για θλίψη. Αλλά, παρόλα αυτά, εμείς, σαν μαγεμένοι, αναζητούμε το σκοτάδι σε όλα και γεμίζουμε με αυτό την ψυχή μας.
Αλλά κάποιος μπορεί λογικά να θέσει μια λογική ερώτηση: «Και δεν ακυρώνει ένας τεράστιος πλην τα πολυάριθμα συν; Δεν είναι η θανατηφόρα ασθένεια ή ο πόλεμος, που κρέμεται σαν τρομερή δαμόκλειος σπάθη πάνω από κάθε σπίτι, πειστικοί λόγοι για να ζούμε στο σκοτάδι;» Και πράγματι, όταν έρχεται ο θάνατος, ο πόλεμος, η πείνα, τότε όλα τα συν μπορούν να ακυρωθούν.
Τότε πρέπει να κοιτάξουμε πιο προσεκτικά το πλην και να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε γιατί είναι έτσι για εμάς. Και η απάντηση θα είναι πολύ απλή. Επειδή το πλην φέρει μέσα του πόνο και φόβο, που βιώνονται από εμάς ως σκοτάδι των παθημάτων. Αλλά τότε πρέπει να ρωτήσουμε τον εαυτό μας: «Και υπάρχει νόημα σε αυτά;» Βλέπουμε ότι όλες οι αμέτρητες γενιές ανθρώπων που έζησαν ποτέ στη γη βίωσαν πόνο και φόβο. Όλοι οι άνθρωποι βίωσαν πολέμους, ασθένειες, επιδημίες. Κάθε ένας από αυτούς πέθανε από κάτι βασανιστικά. Μεταξύ των αγίων δεν υπάρχει κανένας που να μην πέρασε από τον σταυρό. Άρα ο πόνος και ο φόβος είναι σημαντικοί διαμορφωτικοί παράγοντες για κάτι πιο σημαντικό από τη γήινη ζωή μας. Ενεργοποιούν και διαμορφώνουν στην ψυχή διαδικασίες που κανείς άλλος, εκτός από αυτούς, δεν μπορεί να ενεργοποιήσει. Έτσι πρέπει. Οι επώδυνες περιστάσεις είναι ενσωματωμένες στη ζωή μας από τη θεία πρόνοια. Φανταστείτε μόνο, πώς θα γινόταν ο άνθρωπος στη γη, αν δεν φοβόταν τίποτα, δεν ανησυχούσε για τίποτα, αν δεν ήξερε τι είναι ο πόνος;
Για εμάς ο πόνος και ο φόβος είναι πλην μόνο για τον λόγο ότι μας λείπει η πίστη, το θάρρος και η ταπεινότητα. Επειδή δεν εμπιστευόμαστε τον Θεό. Πώς να μετατρέψουμε το πλην σε συν; Οι σοφοί λένε ότι για αυτό υπάρχει μόνο ένας τρόπος - να βρούμε το συν στο πλην. Να καταλάβουμε γιατί το χρειάζεσαι. Για ποιο λόγο είσαι έτοιμος να υπομείνεις πόνο και φόβο. Και κατανοώντας, να αγαπήσεις και να αποδεχτείς αυτό που φοβάσαι.
Φανταστείτε την κατάσταση, ότι ο Χριστός έρχεται σε εμάς προσωπικά και λέει: «Εάν όλα, που σας έστειλα, τα περάσετε με αξιοπρέπεια στη ζωή, τότε θα λάβετε εγγυημένα αιώνια και ατελείωτη χαρά». Και ακόμα καλύτερα, αν μας έδινε να δούμε τι έχει ετοιμάσει ο Θεός για αυτούς που Τον αγαπούν.
Αλλά ταυτόχρονα θα μας έδινε και την ελευθερία επιλογής: να ζούμε σε ένα συνεχές συν, αλλά μετά να είμαστε καταδικασμένοι σε αιώνιο σκοτάδι και τριγμό των δοντιών. Και αυτό θα ήταν επιθυμητό να το δούμε επίσης. Τότε το πλην θα γινόταν αμέσως για εμάς ένα τεράστιο συν. Θα θέλαμε με χαρά να περάσουμε από φόβο και πόνο, μόνο για να μείνουμε με τον Θεό στην αιωνιότητα. Θέλουμε εγγυήσεις. Δεν μας αρκεί αυτό που λέγεται στο Ευαγγέλιο: «Ο υπομείνας έως τέλους, αυτός θα σωθεί».
Αν είχαμε πίστη, τότε οποιοδήποτε πλην θα μπορούσε να γίνει για εμάς συν. Θα μπορούσαμε τότε να δούμε το θετικό στο αρνητικό. Θα αρχίζαμε να ευχαριστούμε ειλικρινά τον Θεό για όλα τα θλιβερά που μας συμβαίνουν για τη σωτηρία μας.
Άρα πράγματι το θέμα δεν είναι σε αυτό που συμβαίνει γύρω μας, αλλά σε αυτό που συμβαίνει μέσα μας. Ο κόσμος είναι όπως θέλουμε να τον βλέπουμε, και η αλήθεια είναι ότι το εσωτερικό είναι πιο σημαντικό από το εξωτερικό. Και αν το μάτι μας είναι φωτεινό, τότε και ο
