Στη Ρώμη παρουσιάστηκε βιβλίο για το «παπισμό» της Κωνσταντινούπολης και το ουκρανικό σχίσμα
Θεολόγοι υποστηρίζουν: το ουκρανικό σχίσμα έδειξε ότι ο Φανάρι μετατράπηκε από «πρώτος μεταξύ ίσων» σε «πρώτος χωρίς ίσους».
Στις 24 Οκτωβρίου 2025 στη Ρώμη πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση του συλλογικού έργου «Ορθόδοξη Εκκλησιολογία και το Σχίσμα στην Ουκρανία», που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Theosis - γράφει η СПЖ στην Ελλάδα. Συγγραφείς του βιβλίου είναι ο δρ. Βασίλειος Τούλουμτσης, ο αγιορείτης μοναχός πατήρ Παΐσιος Καρεώτης, ο πατήρ Επιφάνιος Καψαλιώτης και ο δρ. Γεώργιος Καραλής.
Οι συγγραφείς κάνουν μια απροσδόκητη παραλληλία μεταξύ της αύξησης της εξουσίας του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως και της θέσης του πάπα της Ρώμης στον καθολικισμό. Υποστηρίζουν ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης έχει οικειοποιηθεί τα ίδια δικαιώματα με τον πάπα της Ρώμης.
Οι συγγραφείς επισημαίνουν ότι στην ΡΚΚ ο επίσκοπος της Ρώμης έχει άμεση δικαιοδοσία πάνω σε όλες τις τοπικές και ιδιωτικές εκκλησίες και μπορεί να παρέμβει άμεσα σε οποιαδήποτε επισκοπή. Δεν θεωρείται primus inter pares («πρώτος μεταξύ ίσων»), καθώς η Πρώτη Σύνοδος του Βατικανού αναγνώρισε το αλάθητό του στις αποφάσεις ex cathedra και την παγκόσμια δικαιοδοσία του.
Στην ορθόδοξη παράδοση, αντίθετα, οι επίσκοποι έχουν ίση εξουσία και πρέπει να συγκεντρώνονται σε τοπική ή οικουμενική σύνοδο για να λαμβάνουν αποφάσεις για την πίστη ή τους κανόνες. Primus inter pares – πατριάρχης, αρχιεπίσκοπος ή μητροπολίτης, που είναι πρώτος στη σύνοδο – υποτάσσεται στη σύνοδο και πρέπει να λογοδοτεί σε αυτήν, αν και την συγκαλεί και προεδρεύει σε αυτήν. Ο προκαθήμενος δεν μπορεί να εμποδίσει την αυτονομία των άλλων επισκόπων και δεν μπορεί να παρέμβει στις επισκοπές τους, καθώς δεν έχει παγκόσμια δικαιοδοσία.
«Ωστόσο, τελευταία όλα έχουν αλλάξει, – αναφέρεται στην περιγραφή του βιβλίου. – Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως έχει οικειοποιηθεί τα ίδια δικαιώματα με τον πάπα, και ο primus inter pares έχει γίνει primus sine paribus ("πρώτος χωρίς ίσους"): έχει παγκόσμια δικαιοδοσία. Το σχίσμα στην Ουκρανία έδειξε την κατάργηση της ορθόδοξης παράδοσης, δηλαδή τη μετάβαση από την συνοδική εκκλησιολογία των ίσων επισκόπων στην πρωτοκαθεδρία χωρίς ίσους».
Οι συγγραφείς σημειώνουν ότι η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος (787 μ.Χ.), όπως και οι προηγούμενες έξι, συνοψίζει και επιβεβαιώνει την προγενέστερη συνοδική και κανονική παράδοση της Εκκλησίας, αποτελώντας σταθερό και σαφές σημείο αναφοράς για τον τρόπο υποδοχής αιρετικών και σχισματικών. «Αν και αυτή η σύνοδος χρησιμοποιήθηκε από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως ως εκκλησιολογικό μοντέλο για την αναγνώριση σχισματικών και ακαθόριστων Ουκρανών, είναι προφανές ότι δεν τηρήθηκε κανένας εκκλησιολογικός κανόνας, με αποτέλεσμα αυτό να μην οδηγήσει στην επίλυση του σχίσματος, αλλά μόνο στην οικειοποίηση του τίτλου "κανονική Εκκλησία", – υπογραμμίζεται στο βιβλίο. – Συνεπώς, αυτή η προσέγγιση δεν έχει καμία σχέση με τη μέθοδο και το πνεύμα της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου».
Η μετάβαση στην «πρωτοκαθεδρία χωρίς ίσους» εντάσσεται, κατά τη γνώμη των συγγραφέων, στο γενικό πνεύμα υποβάθμισης και περιθωριοποίησης της πατερικής παράδοσης. Αυτή με τη μορφή υβριδικής θεολογίας χρησιμοποιείται από εκκλησιαστικά ιδρύματα αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση της «πολιτικής ορθότητας» και την επίτευξη συμφωνίας με τις κοσμικές αρχές. Το βιβλίο περιέχει θεολογική ανάλυση των σύγχρονων εκκλησιολογικών διαδικασιών στην ορθοδοξία και των συνεπειών τους για την εκκλησιαστική ενότητα.
Η παρουσίαση του βιβλίου στη Ρώμη αποτέλεσε σημαντικό γεγονός στον ορθόδοξο θεολογικό διάλογο, δείχνοντας τη διεθνή απήχηση του ουκρανικού εκκλησιαστικού ζητήματος. Προηγουμένως, ο πατριάρχης Βαρθολομαίος είχε επανειλημμένα υπερασπιστεί την παροχή του Τόμου στην ΠЦУ, αναφερόμενος μεταξύ άλλων στην περιβαλλοντική ατζέντα και γεωπολιτικά επιχειρήματα.
Προηγουμένως η СПЖ έγραψε, ότι ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος αιτιολόγησε τον Τόμο της ΠЦУ με την περιβαλλοντική ατζέντα.
